File "AGFl_AV.22.1009.mp4"

Actual file name AGFl_AV.22.1009.mp4
Folder name
Sources KZ-Gedenkstätte Flossenbürg
Signatur: AGFl AV.22.1009
File size 210.1 MB
Size 640px × 480px
Preview
MPEG4
Referenced by
Duration 00:31:30
Aspect ratio 4:3

Subtitles for "AGFl_AV.22.1009.mp4"

00:00:00 CM: A můžeme.
de [DE: CM: Und wir können.]
00:00:02 IV: Pane Buriane, mohl byste, prosím, zavzpomínat na své spoluvězně z tábora?
de [DE: IV: Herr Burian, könnten Sie sich bitte an Ihre Mitgefangenen aus dem Lager zurückerinnern?]
00:00:09 EB: No, bylo jich mnoho.
de [DE: EB: Naja, es waren viele.]
00:00:13 Ke mě se hodně hlásili a přicházeli hlavně eh... z jugoslávského vězení,
de [DE: Mir standen insbesondere die aus dem jugoslawischen Gefängnis nahe,]
00:00:20 kteří za mnou chodili radit a leccos takhle.
de [DE: die sind zu mir gekommen um sich zu beraten und so etwas.]
00:00:25 Ale eh jak říkám hmmm, no. Hmmm.
de [DE: Aber, wie ich sage hm... ja. Ähm...]
00:00:34 CM: Tak můžeme i, prominul třeba ten náklaďák,
de [DE: CM: So, wir können auch, der Lastwagen ist nun schon vorbei,]
00:00:36 tak klidně úplně znova od začátku. Děkuju.
de [DE: also ruhig ganz vom Anfang an. Danke.]
00:00:37 IV: Dobrý, můžem znova.
de [DE: IV: Gut, wir können auf´s Neue.]
00:00:39 EB: Jo.
de [DE: EB: Ja.]
00:00:41 IV: Já jsem tím mířila, tou otázkou, na toho bratra Rančáka,
de [DE: IV: Mit der Frage habe ich auf den Bruder Rančák abgezielt,]
00:00:44 na konec jsme to začínali.
de [DE: zum Schluss haben wir es angefangen.]
00:00:45 EB: Jo, jo.
de [DE: EB: Ja, ja.]
00:00:46 IV: Tak já asi, já to začnu celý znova a Vy už to budete vědět.
de [DE: IV: Ich fange also vom Anfang an und Sie werden es schon wissen.]
00:00:49 Pane Buriane, mohl byste, prosím, zavzpomínat na svoje spoluvězně z tábora ve Flossenbürgu?
de [DE: Herr Burian, könnten Sie uns bitte etwas von Ihren Mitgefangenen aus dem Lager in Flossenbürg erzählen?]
00:00:54 EB: No bylo jich mnoho a po válce jsem se ještě s nimi také dopisoval.
de [DE: EB: Na, es waren viele und ich stand mit ihnen auch nach dem Krieg im Briefwechsel.]
00:01:02 V lágru samotném stýkal jsem se s Vaškem Krupkou.
de [DE: Im Lager selbst war ich mit Vašek Krupka im engen Kontakt.]
00:01:11 To byl člověk, který pomáhal našim parašutistům u nás.
de [DE: Das war ein Mensch, der unseren Fallschirmspringern bei uns geholfen hat.]
00:01:18 A dopadli ho nakonec nebo nalezli prostě to místo a zavřeli ho.
de [DE: Und zum Schluss haben sie ihn erwischt oder fanden einfach den Ort und sperrten ihn ein.]
00:01:31 Jeho manželka nakonec ho zradila a odešla s Něm.., eh... s nacistou, s gestapákem do Říše.
de [DE: Seine Ehefrau hat ihn dann verraten und ist mit einem Deu..., einem Nazi, einem Gestapomann ins Reich gegangen.]
00:01:42 Byl to [odkašlává si] František Jedlička z Prostějova, z Drozdovic,
de [DE: Es war [räuspert sich] František Jedlička aus Prostějov, aus Drozdovice,]
00:01:51 kovář a řidič barona Globuse z Vitěšovic.
de [DE: ein Schmied und Chauffeur des Freiherrn Globus aus Vitěšovice.]
00:01:59 Byl to velmi skvělý člověk a opravdu s ním jsem dost času jako prodělal
de [DE: Es war ein toller Mensch und ich habe wirklich recht viel Zeit mit ihm verbracht]
00:02:08 a pohovořili jsme spolu.
de [DE: und wir haben zusammen geredet.]
00:02:11 On sám byl italským legionářem.
de [DE: Er selbst war italienischer Legionär.]
00:02:16 Byl, byli to eh... Štur.., Šturmové, doktor Jan Šturma a jeho tatínek eh... z Klatov, drogista,
de [DE: Es war, es waren die Štur..., Šturmas, Doktor Jan Šturma und sein Vater aus Klatovy, ein Drogist,]
00:02:31 kteří mě tak nějak dávali tu a tam, když dostali svůj balíček,
de [DE: die mir ab und zu was gegeben haben, als sie ihr Päckchen erhielten,]
00:02:39 alespoň z toho lágrovýho chleba něco a nebo i z toho balíčku drobeček.
de [DE: mindestens etwas von dem Lagerbrot oder auch eine Kleinigkeit aus dem Päckchen .]
00:02:48 No, oni je většinou okrádali eh... samotní ti vězňové,
de [DE: Naja, sie wurden oft von den Häftlingen selbst beklaut,]
00:02:55 který se k tomu dostali a i esesáci, to, co se jim líbilo,
de [DE: die daran gekommen sind und auch die SS-Mannschaft, was ihnen gefiel,]
00:03:00 tak to bylo jejich.
de [DE: das gehörte dann ihnen.]
00:03:03 Dále [odkašlává si] ředitel eh... plzeňského muzea Fridolín Macháček, jo?
de [DE: Des Weiteren [räuspert sich] der Direktor des äh... Pilsner Museums Fridolín Macháček, ja?]
00:03:16 To byl Sokol, takovej statečnej dědula s velkým nosem.
de [DE: Das war ein Sokol-Mitglied, ein tapfer Opa mit großer Nase.]
00:03:23 Moc si ho dobře pamatuju, ale byl to velmi skvělej člověk
de [DE: Ich erinnere mich gut an ihn, es war ein sehr feiner Mensch]
00:03:28 a také jsem ho po válce navštěvoval.
de [DE: und auch nach dem Krieg habe ich ihn oft besucht.]
00:03:32 Bydlel nad, vo, nad hospodou eh... na rohu, na kraji v ulici Hřímalého v Plzni.
de [DE: Er wohnte über, über der Kneipe äh... an der Ecke, am Rande der Hřímalého-Straße in Pilsen.]
00:03:42 Byl to Stočes, eh... ten dělal kápo.
de [DE: Es war der Stočes, äh... der hat da den Kapo gemacht.]
00:03:50 Kdysi byl s rodiči na Podkarpatské Rusi.
de [DE: Ehemals war er mit seinen Eltern in Transkarpatien.]
00:03:56 A odtud, když Maďaři začli okupovat,
de [DE: Und von da aus, als die Ungarn mit der Besetzung angefangen haben,]
00:04:03 tak se snažil prostě také uniknout,
de [DE: versuchte er auch zu entkommen,]
00:04:08 ale nepovedlo se mu to.
de [DE: aber gelungen ist es ihm nicht.]
00:04:11 Maďaři ho dostali a předali ho do německých rukou.
de [DE: Die Ungarn haben ihn gekriegt und in deutsche Hände übergeben.]
00:04:18 A tak byl chudák nějakých sedm let prostě v kriminále.
de [DE: Und so war der Arme etwa sieben Jahre im Knast.]
00:04:27 No, byl v tom Flossenburku dosti dlouhý čas
de [DE: Na, in Flossenbürg verbrachte er eine ziemlich lange Zeit]
00:04:33 a nakonec byl vyvolenej taky jako kápo.
de [DE: und zuletzt wurde er auch zum Kapo ausgewählt.]
00:04:41 No a jako kápo také, když přišly transporty smrti,
de [DE: Ja und als Kapo, als die Todestransporte gekommen sind,]
00:04:47 oblékli ho Němci do uniformy, té samé, co nosili stráže eh... ukrajinské, toho Vlasovce, ne,
de [DE: kleideten ihn die Deutschen in die gleiche Uniform, die die Wachen trugen der ukrainischen... der Wlassow-Armee,]
00:05:00 generála Vlasova, kteří nás hlídali v lágru, no.
de [DE: des General Wlassow, die uns im Lager bewachten.]
00:05:05 No a musel prostě s transportem jít.
de [DE: Ja und er musste den Transport begleiten.]
00:05:10 A Rančák, a čert ví ještě kolik.
de [DE: Und der Rančák und weiß der Teufel wie viele noch.]
00:05:16 No bylo jich velká spousta. Pak po...
de [DE: Es war eine sehr große Zahl. Dann nach...]
00:05:21 IV: Pamatujete si také na malíře Michla?
de [DE: IV: Erinnern Sie sich auch an den Maler Michl?]
00:05:24 EB: Jakpak ne? Malíř Michl, ten byl tam nad garážema.
de [DE: EB: Wie könnte ich nicht? Maler Michl, der war dort über den Garagen.]
00:05:32 Tam měl svůj kumbálek.
de [DE: Dort hatte er sein Kämmerchen.]
00:05:35 A tomu se tak líbilo [směje se] ve Flossenburku,
de [DE: Und dem hat es [lacht] in Flossenbürg so gefallen,]
00:05:40 že si pro něj přišli ještě jednou Němci.
de [DE: dass ihn die Deutschen noch einmal geholt haben.]
00:05:44 Jak víte, původně eh... řada domažlických byla za Jana Smudka uvězněna,
de [DE: Wie Sie wissen, ursprünglich äh... wurde eine Reihe von Menschen aus Domažlice für Jan Smudek eingesperrt,]
00:05:57 no a mezi nimi také Frantík Michl.
de [DE: ja und unter ihnen auch Frantík Michl.]
00:06:03 František Michl maloval.
de [DE: František Michl hat gemalt.]
00:06:08 No a jeho obrazy pochopitelně se líbily tamním prostě komandantům všem.
de [DE: Und seine Gemälden haben selbstverständlich allen dortigen Kommandanten gefallen.]
00:06:16 A esesáci samozřejmé ty obrazy po nich šli jako králík po pampelišce.
de [DE: Und die SS-Mannschaft hat sich draufgestürzt wie ein Kaninchen auf den Löwenzahn.]
00:06:31 No a on chudák co měl dělat?
de [DE: Ja und was sollte der Arme machen?]
00:06:37 Na tom se nedalo nic falšovat [směje se].
de [DE: Dabei konnte man nicht schummeln [er lacht].]
00:06:42 Tam se sabotáž nedala dělat.
de [DE: Damit ließ sich keine Sabotage machen.]
00:06:45 Jedině snad eh... ve spojení materiálu snad, jo,
de [DE: Vielleicht nur äh... in der Zusammensetzung des Materials, ja,]
00:06:52 že nevydržel třeba dlouho ten obraz a ničil se,
de [DE: sodass das Bild nicht lange hält und kaputt geht,]
00:06:57 ale jinak nevím.
de [DE: aber sonst fällt mir nichts ein.]
00:06:59 No a když je potom, asi po dvou letech pustili domů domažlický,
de [DE: Naja und als sie die Domažlitzer dann, so etwa nach zwei Jahren, nach Hause freigelassen haben,]
00:07:09 tak František Michl se doma mnoho neohřál.
de [DE: dann hat es František Michl daheim nicht lange genießen können.]
00:07:13 Přišli ši, přišli si znovu pro něho [odkašlává si] a Frantík musel malovat znovu a dál.
de [DE: Sie haben ihn wieder geholt [hustet] und Frantík musste wieder und weiter malen.]
00:07:22 František Michl byl nejen dobrý malíř, ale opravdu i dobrý člověk.
de [DE: František Michl war nicht nur ein guter Maler, sondern auch ein guter Mensch.]
00:07:30 Byl to člověk [směje se], který uměl vytvářet pro zlepšení nálady vězňů [odkašlává si],
de [DE: Es war ein Mensch [er lacht], der es immer geschafft hat gute Laune bei den Häftlingen zu verbreiten, [hustet]]
00:07:46 dokázal vymýšlet různé fámy, jo?
de [DE: er schaffte es sich verschiedene Gerüchte auszudenken, ja?]
00:07:53 A tak mu, tak říkali latríny takzvaný, jo? [směje se]
de [DE: Und deshalb wurde ihm, so sagten die sogenannten Latrinen, ja? [er lacht]]
00:08:01 No, tím byl František znám,
de [DE: Naja, damit wurde František berühmt,]
00:08:03 ale jinak ho měli vězňové všichni ve.. rádi.
de [DE: aber sonst haben ihn alle Gefangenen seh... gern gehabt.]
00:08:08 Vedle tam něho měl díl.., dílnu Standa Sedlák.
de [DE: Neben ihm hatte Standa Sedlák seine Werkstatt.]
00:08:16 To byl bývalej ve španělskej válce náš úspěšnej, teda republikánskej úsmě.., úspěšnej průzkumák, jo,
de [DE: Das war unser im Spanischen Krieg erfolgreicher, also republikanischer erfolgreicher Aufklärer, ja,]
00:08:29 eh... a takzvanej... jak se říkalo - slídil v eh... liniích frankistických.
de [DE: äh... und der sogenannte... wie man sagte - er spähte in den frankistischen Linien.]
00:08:45 Mluvil perfektně španělsky a také myslím si,
de [DE: Er sprach perfekt Spanisch und ich meine auch,]
00:08:49 že měl i ženu za Španělku, ale to už nevím pevně.
de [DE: dass er sogar eine spanische Frau hatte, aber da bin ich mir nicht mehr sicher.]
00:08:55 Tu měl můj, jeden z mých bratranců.
de [DE: Die hatte mein, einer meiner Cousins.]
00:09:00 A potom Frantík, pak tam byl dále eh... Franta Beneš, kovář.
de [DE: Und dann Frantík, dann war dort der äh... Franta Beneš, ein Schmied.]
00:09:13 Sedlák ten měl zámečnické věci na starosti
de [DE: Sedlák, der war zuständig für die Schlosserarbeiten]
00:09:18 a tak znamená po lágru [odkašlává si], když někam šel něco opravit, pochopitelně,
de [DE: und so hieß es, als er im Lager [hustet] etwas reparieren gehen sollte, selbstverständlich,]
00:09:26 že v místech, kde nebyl takovej přímej dohled,
de [DE: dass an den Plätzen, wo es keine direkte Aufsicht gab,]
00:09:33 tak musel mít strážného.
de [DE: er einen Wächter dabei haben musste.]
00:09:35 Jinak se pohyboval na tom území eh... tábora esesáků, ne, a stráží volně.
de [DE: Ansonsten bewegte er sich auf dem Gelände des Lagers vor der SS und den Wächtern frei.]
00:09:46 Dále Franta Beneš z Benešova, kovář,
de [DE: Desweiteren Franta Beneš aus Benešov, Schmied,]
00:09:51 který také tam pracoval na věcech kovářských.
de [DE: der dort bei den Schmiedeaufgaben angestellt war,]
00:09:58 S tím jsme se hodně kamarádili.
de [DE: Mit dem war ich eng befreundet.]
00:10:02 A on, po válce jsem snažil se s ním nějak ještě více sblížit,
de [DE: Und er, nach dem Krieg habe ich versucht mich ihm noch mehr anzunähern,]
00:10:10 ale ač jsem dělal cokoliv, nedostal jsem na něho vůbec žádnou odpověď.
de [DE: obwohl ich vieles unternommen habe, habe ich niemals eine Antwort gekriegt.]
00:10:21 Právě tak jako na rodinu Kohnovu, židovskou v Auberville v Paříži
de [DE: Genauso wie von der Familie Kohn, die jüdische Familie in Auberville in Paris]
00:10:31 a Anku eh... Neubrünovou, no Neubrunovou.
de [DE: und an Anka äh... Neubrünová, no.. Neubrunová.]
00:10:40 No, na to eeh... na toho, venku už potom nedělal takhle samostatně v lágru nikdo,
de [DE: Na, auf den äh..., auf den, draußen hat sonst keiner mehr so frei arbeiten können,]
00:10:55 mimo komanda pevného, to znamená, kde bylo více lidí,
de [DE: außer das feste Kommando, das heißt, wo es mehrere Leute gab,]
00:11:01 zahradnictví a tak dále.
de [DE: in der Gärtnerei und so weiter.]
00:11:05 IV: Zmínil jste, že...
de [DE: IV: Sie haben erwähnt, dass...]
00:11:06 EB: Flossenburk měl mnoho komand.
de [DE: EB: Flossenbürg hatte viele Kommandos.]
00:11:09 Ani nevím a nebo nemohu vám je všechny popsat,
de [DE: Ich weiß nicht oder ich kann sie ihnen nicht alle beschreiben,]
00:11:16 ale mám je tu někde prostě. Mám je tu.
de [DE: aber ich habe sie irgendwo. Ich habe sie dabei.]
00:11:22 IV: Ano, ano. To nehledejte. To není tak...
de [DE: IV: Ja, ja. Sie müssen Sie nicht suchen. Das ist nicht so...]
00:11:23 EB: Jo [odkašlává si]. Nejhorší z komand byl Herrnsburg [Hersbruck]
de [DE: EB: Ja [räuspert sich]. Das schlimmste Kommando war Herrnsburg [Hersbruck]]
00:11:30 a eh... u Litoměřic eh... hmm...
de [DE: und äh... bei Leitmeritz äh...hmm...]
00:11:36 IV: Richard?
de [DE: IV: Richard?]
00:11:36 EB: Richard! Lidé vodsuď přicházeli většinou po třech měsících,
de [DE: EB: Richard! Die Leute kamen von dort meistens nach drei Monaten,]
00:11:43 ale to byla, to byla s.., to byl strašnej pohled na ně.
de [DE: aber es war, es war... das war ein schrecklicher Anblick.]
00:11:49 To byli opravdoví chudáci.
de [DE: Das waren wirklich arme Teufel.]
00:11:52 Většinou se vlekli, kteří nepopadali po silnicích, že,
de [DE: Meistens haben sie sich geschleppt, also die, die auf den Straßen nicht umgefallen sind, ja,]
00:11:59 a nezemřeli, tak se nejednou stávalo,
de [DE: und nicht gestorben sind, so ist es häufig passiert,]
00:12:04 že mohli zemřít před samou koupelnou v lágru.
de [DE: dass sie direkt vor dem Waschraum im Lager sterben konnten.]
00:12:11 Na tom apelplace, na tom velkém eh...,
de [DE: Auf dem Appellplatz, auf dem großen äh...,]
00:12:16 velkém čtverci mezi koupelnou a mezi jídelnou, jo?
de [DE: großen Viereck zwischen Waschraum und Kantine, ja?]
00:12:24 Ty dvě budovy, takové dlouhé, velké, když se jde ke kapli, tak zleva, ano?
de [DE: Die zwei Gebäuden, lang, groß, wenn man zur Kirche geht, auf der linken Seite, ja?]
00:12:33 A [odkašlává si] ty lágrové schody tam nahoru, jo, jak vedou,
de [DE: Und [hustet] die Lagerstufen, die dort nach oben gehen, ja,]
00:12:42 ty tvořily spojení vlastně se všemi domy nebo bloky lágru,
de [DE: die bildeten eigentlich eine Verbindung mit allen Gebäuden oder allen Lagerblocks,]
00:12:49 kde bylo mužstvo ubytováno.
de [DE: wo die Mannschaft untergebracht war.]
00:12:54 Na straně druhé, tam byly jenom hm krejčovna,
de [DE: An der anderen Seite, dort war nur Schneiderei,]
00:13:01 vlastně takové ty vnitřní dílny, krejčovna,
de [DE: die einzelnen inneren Werkstätten, Schneiderei,]
00:13:05 kde se opravovaly eee tak trochu vězni.., vězeňské hadry všelijaké.
de [DE: wo man ein wenig die Häftlings..., verschiedene Häftlingsklamotten reparierte.]
00:13:12 Za nimi potom byly sklady oděvů vězňů.
de [DE: Dahinter befanden sich dann die Lager der Häftlingskleider.]
00:13:20 V.. na levé straně tam byl prostě revír, nemocnice,
de [DE: In.. auf der linken Seite war das Revier, das Krankenhaus,]
00:13:27 a tam také byl před ní ubytován anebo umístěn eh...
de [DE: und dort, davor war einquartiert oder untergebracht äh...]
00:13:36 rakouský někdejší prostě hlava státu Schuschnigg.
de [DE: das ehemalige österreichische Staatsoberhaupt Schuschnigg.]
00:13:45 No a za ním chodívala jeho manželka,
de [DE: Ja und dort hat ihn seine Ehefrau besucht,]
00:13:51 většinou každý den a nosila mu na oběd jídlo.
de [DE: meistens jeden Tag und hat ihm zu Mittag Essen gebracht.]
00:13:57 Jináč [odkašlává si] ve, v nemocnici v rývu, v revíru, jo, no, to byly strašné tam věci.
de [DE: Ansonsten [hustet] in, im Krankenhaus, im Revier, ja, da gab es schreckliche Sachen.]
00:14:10 Tam prostě také eh... tu ti lékaři nebo kteří se za lékaře vydávali nebo co,
de [DE: Da haben die... die Ärzte oder diejenigen, die sich als Ärzte ausgegeben haben oder so,]
00:14:18 dávali i benzínové injekce a tak, že?
de [DE: auch mal Benzinspritzen gegeben, nicht wahr?]
00:14:22 No eh... tam já jsem nepřišel,
de [DE: Also da bin ich selbst nicht hingekommen,]
00:14:27 nebyl jsem tam, takže nechci tuto část rozšiřovat,
de [DE: da war ich nicht, also möchte ich dies auch nicht mehr ausführen,]
00:14:31 ale hovořil o ní eh... dobře pan doktor Šturma
de [DE: doch das hat gut äh... Herr Doktor Šturma beschrieben]
00:14:37 při Norimberském prostě procesu nebo na Norimberskejch těch,
de [DE: während des Nürnberger Prozesses, beziehungsweise an den Nürnberger...]
00:14:44 když byl ten proces s těma flossenburskýma esesákama.
de [DE: als der Prozess mit den Flossenbürger SS-Männern stattfand.]
00:14:52 IV: Zmínil jste prominentní vězně.
de [DE: IV: Sie haben die prominenten Häftlinge erwähnt.]
00:14:54 V táboře se však také popravovalo.
de [DE: Im Lager wurde aber auch hingerichtet.]
00:14:57 Pamatujete si nebo byl jste svědkem nějaké exekuce?
de [DE: Erinnern sie sich oder waren Sie selbst Zeuge einer solchen Exekution?]
00:15:02 EB: Byl jsem svědkem.
de [DE: EB: Ich war Zeuge.]
00:15:04 To víte, že jsem byl.
de [DE: Na klar, dass ich es bin.]
00:15:06 No [odkašlává si], tak prvně bych měl upozornit na Vánoce.
de [DE: Ja [räuspert sich], also zuerst sollte ich Weihnachten erwähnen.]
00:15:13 Vánoce jsou takový zvláštní dobou sváteční,
de [DE: Weihnachten ist so eine besondere festliche Zeit,]
00:15:20 kdy prostě celý svět nějak vnímá jako rodinu, jo,
de [DE: wo sich einfach die ganze Welt irgendwie mehr als Familie wahrnimmt, ja,]
00:15:29 a dává se dohromady, aby spolu pohovořil v klidu
de [DE: und zusammenkommt, um zusammen in Ruhe zu reden]
00:15:38 a v takovém prostě zvláštním zaujetí.
de [DE: und einfach in so einer besonderen Eingenommenheit.]
00:15:46 A tehdy v čtyřicátém čtvrtém roku na Vánoce
de [DE: Und damals im vierundvierzigsten Jahr an Weihnachten]
00:15:58 jsme šli z tábora nebo do tábora z eh... z Delty 11, z dílen,
de [DE: liefen wir aus dem Lager oder in den Lager aus äh... der Delta 11, aus den Werkstätten,]
00:16:11 a dole u krejčovny pod vysokým smrkem, který tam stál, krásný, překrásný smrk,
de [DE: und unten an der Schneiderei unter der hohen Fichte, die da stand - eine schöne, wunderschöne Fichte,]
00:16:21 tam, jak je teďka ten kámen, když jste šla...
de [DE: dort, wo jetzt der Stein ist, als Sie gegangen sind...]
00:16:26 IV: Ten pamětní kámen?
de [DE: IV: Der Gedenkstein?]
00:16:27 EB: Ano, ten pamětní kámen.
de [DE: EB: Ja, der Gedenkstein.]
00:16:29 Tak tam stál vysoký smrk a vedle toho sm.., eh... hned pod tím smrkem nebo před ním
de [DE: Also dort stand eine hohe Fichte und neben der Fich...äh... gleich unter ihr oder vor ihr]
00:16:38 do tábora jen asi na dva metry kousek stála šibenice
de [DE: nur noch etwa zwei Meter bis zum Lager stand ein Galgen.]
00:16:45 jako eh... fotbalová branka a na ní šest háků a šest pověšených vězňů.
de [DE: wie äh... ein Fußballtor und an ihm sechs Haken und sechs gehängte Häftlinge.]
00:16:55 Takže to byly Vánoce.
de [DE: Das waren also Weihnachten.]
en [EN: ]
00:16:58 A smrk ověšený žárovkami svítil prostě vesele.
de [DE: Und die mit Glühlampen geschmückte Fichte leuchtete lustig weiter.]
00:17:08 A nevím, jakou jim, těm lumpům darebným, to dělalo radost a rozkoš.
de [DE: Und ich weiß nicht, was für Freude und Wollust es den niederträchtigen Schurken bereitete.]
00:17:19 Eh... byl jsem hm svědkem, když eh... vězeň, to se stalo krátce po tom,
de [DE: Äh... ich war dabei, als äh... ein Häftling, das passierte kurz danach,]
00:17:32 jak jsem vám vyprávěl o té eh... o Frau Künstler,
de [DE: wie ich Ihnen von der äh... von der Frau Künstler erzählte,]
00:17:38 kdy sovětskej rudoarmějec nebo co šel do kuchyně zezadu.
de [DE: als ein sowjetischer Soldat oder wer in die Küche von hinten gegangen ist.]
00:17:52 Ony tam byly, tam bylo okno a sklad.
de [DE: Da gab es, da war ein Fenster und ein Lager.]
00:17:56 Je pravda, byly tam mříže, ale to okno bylo poměrně vysoko.
de [DE: Da gab es zwar Gitter, aber das Fenster war ziemlich hoch.]
00:18:02 A v tom skladu byly umístěny chleby.
de [DE: Und im Lager wurde Brot aufbewahrt.]
00:18:06 To znamená ty cihly německý, ne, černý.
de [DE: Das bedeutet diese deutschen Ziegel, nicht wahr, schwarz.]
00:18:11 Tam byly v tom žaludy a čert ví co.
de [DE: Drinnen waren Eichel oder weiß der Teufel was.]
00:18:15 Eh... to se nedalo jíst,
de [DE: Äh... das konnte man nicht essen,]
00:18:17 a když to druhej, třetí den, tak to rozpraskalo a rozpadalo se.
de [DE: und am zweiten, dritten Tag brach es und fiel auseinander.]
00:18:23 A tam ruští dva zajatci si prostě našli pod tím oknem místečko.
de [DE: Und dort haben zwei russische Gefangene einfach unter dem Fenster einen Platz gefunden.]
00:18:38 A když se přivezl chléb a uskladnil tam,
de [DE: Und als Brot eingeliefert und eingelagert wurde,]
00:18:42 tak oni - jeden si stoup ke zdi, takhle prostě s těmi rukami.
de [DE: dann haben sie - einer stellte sich so mit den Armen an die Wand.]
00:18:50 Ten druhej na něho vylezl a vyšplhal se k tomu voknu.
de [DE: Der andere kletterte auf ihn und kroch zu dem Fenster.]
00:18:54 A v ruce měl takovou tyč a do ní zabodnutý hřeb dlouhý nebo drát, nevím.
de [DE: Und er hatte so einen Stab in der Hand und ein langer Nagel oder Draht steckte darin, ich weiß es nicht.]
00:19:05 Ale takhle vyčníval asi dlouze. [ukazuje rukama]
de [DE: Und er ragte etwa so heraus. [zeigt mit den Händen]]
00:19:09 A on ten chléb tam nabod
de [DE: Und er stach da in das Brot so hinein]
00:19:12 a přitáh si to k sobě.
de [DE: und zog es zu sich.]
00:19:16 A pak už ho prostě ho shodil, rovnou přes tu mříž shodil dolů
de [DE: Und dann ließ er es herunterfallen, direkt über das Gitter,]
00:19:23 a sahal po druhým.
de [DE: und streckte sich nach dem nächsten.]
00:19:25 A najedenkrát tam vevnitř, oni prostě nedali pozor dostatečnej
de [DE: Und auf einmal, da drinnen, sie waren einfach nicht vorsichtig genug]
00:19:32 a nevěděli, se tam vobjevil esesák.
de [DE: und wussten nicht, da tauchte da ein SS-Mann auf.]
00:19:38 A to víte, flintu hned, jo, a, tedy pistoli, a po nich.
de [DE: Und Sie können sich vorstellen, sofort Flinte heraus, also Pistole, und ihnen hinterher.]
00:19:46 No ten seskočil a letěli pryč.
de [DE: Der ist heruntergesprungen und auf und davon.]
00:19:50 Jestli je zachránili, to už vám nepovím,
de [DE: Ob sie sie retten konnten, das kann ich ihnen nicht sagen,]
00:19:53 ale myslím, že jeden chléb zachránili
de [DE: aber ich denke, dass sie ein Brot doch gerettet haben]
00:19:55 a nějaký dva se tam povalovaly.
de [DE: und weitere zwei lagen dort herum.]
00:19:59 A on, ten esesák, vystrčil tu ruku takhle venku a střílel po nich pochopitelně.
de [DE: Und er, der SS-Mann, zog seine Hand so raus und schieß ihnen selbstverständlich hinterher.]
00:20:10 No nikoho nezasáh.
de [DE: Naja, er hat niemanden getroffen.]
00:20:12 Ale představte si, že, druhej den to bylo
de [DE: Aber stellen Sie sich vor, am nächsten Tag]
00:20:20 anebo ještě ten den, ale myslím, že druhej den až,
de [DE: oder noch an demselben Tag, aber ich denke, dass es erst am nächsten Tag war,]
00:20:24 musel nastoupit celý tábor.
de [DE: musste das ganze Lager antreten.]
00:20:28 No to víte, tehdy nás tam bylo,
de [DE: Und Sie wissen, wie viele Menschen da waren,]
00:20:31 to už bylo nějakejch kolem dvaceti tisíc,
de [DE: das war schon rund um die Zwanzigtausend,]
00:20:34 poněvadž to už z Polska a já nevím vodkuď eh... ze všech ďáblů,
de [DE: denn da kamen schon aus Polen und ich weiß nicht von wo... von allen Teufeln,]
00:20:39 ze všech stran se hromadili lidé tam.
de [DE: Menschen häuften sich dort von allen Seiten an.]
00:20:42 No a museli jsme nastoupit.
de [DE: Ja und wir mussten uns aufstellen.]
00:20:46 Ten plac tam byl plnej tam.
de [DE: Der Appellplatz war voll.]
00:20:49 A to je hezkej prostor, jak víte.
de [DE: Und da ist schon ein schönes Gelände.]
00:20:53 Ten byl úplně plnej.
de [DE: Es war total voll.]
00:20:55 A byly vytvořeny řady, takhle vod sebe asi,
de [DE: Und es wurden Reihen gebildet, etwa so voneinander,]
00:21:03 aby eh... mohl procházet mezi těmi řadami adjutant.
de [DE: damit äh... zwischen den Reihen ein Adjutant gehen konnte.]
00:21:13 V té době byl Künstler eh... pros.., poslán do Jugoslávie potlačovat,
de [DE: Damals wurde Künstler äh... nach Jugoslawien geschickt,]
00:21:22 jako velitel eh... do nějaké jednoty, -tky „Princ Evžen“ [SS-Division „Prinz Eugen“]
de [DE: um dort als Befehlshaber irgendeiner Einheit „Princ Evžen“ [SS-Division „Prinz Eugen“]]
00:21:28 potlačovat partyzány, jo?
de [DE: die Partisanen zu unterdrücken, ja?]
00:21:32 Takže ho zastupoval nějakej Baumgartner, jeho zástupce.
de [DE: Er wurde also von einem Baumgartner vertreten.]
00:21:42 Takovej malej celkem pidimužík, ale frajer v rukavicích samozřejmě, no [odkašlává si].
de [DE: Ein ziemlicher Knirps, aber ein Fatzke in Lederhandschuhen, klar, naja [räuspert sich].]
00:21:55 Špatné na něho dívat.
de [DE: Schlecht ihn anzuschauen.]
00:21:57 A já když jsem ho viděl přicházet, tak von se vám zastavil
de [DE: Und als ich ihn kommen sah, da blieb er stehen]
00:22:01 a hned a tak si mě prohlížel.
de [DE: und sah mich so an.]
00:22:03 Já měl strach, ale věděl jsem proč,
de [DE: Ich hatte Angst und wusste warum,]
00:22:06 poněvadž jsem věděl, že ta baba, ta tam chodívala ještě s nějakou, myslím, že se Schmiedovou,
de [DE: denn ich wusste, dass das Weib, das lief da noch mit einer anderen, ich denke der von dem Schmied,]
00:22:13 vždycky na ten lágr tam, jo, a si to prohlížely.
de [DE: zum Lager und dort haben sie es sich angeschaut.]
00:22:18 A já když jsem řekl potom - nechtěl jsem se nikde zmiňovat - ,
de [DE: Und als ich es dann - ich wollte es niemanden anvertrauen -,]
00:22:22 ale eh... Jeníkovi Šturmovi, tomu jsem opravdu věřil,
de [DE: aber äh... Jeník Šturma, dem habe ich wirklich geglaubt,]
00:22:29 tak jsem mu řekl, o co se jedná, co se stalo nebo přihodilo.
de [DE: dem habe ich erzählt, worum es geht, was sich dort abspielte.]
00:22:33 Tak říká: „Prosím tě, ani sem nechoď, jo?
de [DE: Der sagte: „Ich bitte dich, komm nicht mehr her, ja?]
00:22:37 Pokud je tady uvidíš, tak koukej zmizet!“
de [DE: Falls du sie hier siehst, sieh zu, dass du verschwindest!“]
00:22:41 No tak já skutečně se těmito slovy řídil. No a eh... kde jsem...
de [DE: Also ich habe mich wirklich nach den Worten gerichtet. Und äh... wo bin ich...]
00:22:51 IV: Co se stalo s těmi dvěmi, co ukradli ten chléb?
de [DE: IV: Was ist mit den zwei passiert, die das Brot geklaut haben?]
00:22:54 EB: Jo, nastoupili jsme a najeden.., stáli jsme tam dlouhou dobu.
de [DE: EB: Ja, wir sind angetreten und auf einmal..., wir standen dort ziemlich lange.]
00:23:01 No to víte, než mezi tolika tisíci prošel takovým krůčkem, jo,
de [DE: Nun, wissen Sie, bevor er unter so vielen Tausenden durchgelaufen ist, ja,]
00:23:09 volným, jo, ledabylým pan eh... G.. Baumgartner,
de [DE: im legeren, ja, laxen Schritt der Herr äh... G.. Baumgartner,]
00:23:17 no tak to nějakou dobu trvalo.
de [DE: das hat wohl eine gewisse Zeit gedauert.]
00:23:20 A když přišel ke mně, jak jsem už říkal,
de [DE: Und als er zu mir gekommen ist, wie ich schon erwähnte,]
00:23:23 tak si mě tak pozorně prohlížel a já se jenom zatáh do sebe.
de [DE: so hat er mich genau angeschaut und ich habe mich einfach in mich zusammengezogen.]
00:23:28 Měl jsem obavy, že to s mnou šlehne.
de [DE: Ich hatte Angst, dass ich zusammenbreche.]
00:23:33 A on šel ještě o pak, pak o krůček dál
de [DE: Und er ging dann noch ein paar Schritte weiter,]
00:23:38 a takhle měl bičík v ruce a s tím bičíkem se takhle šlehal vždycky,
de [DE: mit der Peitsche in der Hand und mit dieser Peitsche peitschte er immer so,]
00:23:43 jako po těch eh..., po těch botech.
de [DE: nach diesen äh... über die Schuhe.]
00:23:48 A kousíček vode mě ten Rusák byl,
de [DE: Und unweit von mir war der Russe,]
00:23:53 estli vo nějakejch tři, čtyři lidi, a on vám ho vytáh!
de [DE: vielleicht drei, vier Leute weiter, und er hat ihn herausgezogen!]
00:23:59 Toho jednoho našel, toho druhýho ne.
de [DE: Den einen hat er gefunden, den anderen nicht.]
00:24:02 A hned za ním šel kápo.
de [DE: Und gleich hinter ihm ging der Kapo.]
00:24:06 Eh... to byl eh..., to byl kápo tábora, ne, lagerkápo.
de [DE: Äh... das war äh..., das war der Lagerkapo, nicht, der Lagerkapo.]
00:24:13 A hned ho rafl.
de [DE: Und er hat ihn sofort geschnappt.]
00:24:16 Byl to chlap jak hora a byl to taky někdy esesák
de [DE: Es war ein Mann wie ein Berg und früher war er auch ein SS-Mann]
00:24:20 a provinil se nějakým způsobem a dostal se do koncentráku taky.
de [DE: und er hat mal auch irgendwie gegen das Gesetz verstoßen und kam auch ins Konzentrationslager.]
00:24:24 Ale tam dělal lagerkápa.
de [DE: Dort war er aber als Lagerkapo eingestellt.]
00:24:27 No a, a už ho táhli, jo?
de [DE: Ja und, da haben sie ihn gleich weggeschleppt, ja?]
00:24:33 A před eh... písárnu tam, na pravé straně.
de [DE: Und vor äh... die Schreibstube da an der rechten Seite.]
00:24:40 Tam byla lavice.
de [DE: Dort stand eine Bank.]
00:24:42 Na tu lavici dřevěnou položili, stáhli kalhoty a prostě býkovcem padesát ran.
de [DE: Und auf die hölzerne Bank gelegt, Hose runtergezogen und mit der Peitsche 50 Schläge.]
00:24:51 Snad jich bylo i víc, ale to, tam my jsme neviděli,
de [DE: Vielleicht waren es noch mehr, aber wir, wir haben dahin nicht gesehen,]
00:24:56 poněvadž před náma byli eh... přes ten roh těch lidí, to jsem neviděl.
de [DE: denn vor uns waren äh... über die Ecke von diesen Leuten habe ich das nicht sehen können.]
00:25:04 A pak ho, toho člověka z tý lavice vzali,
de [DE: Und dann haben sie den Menschen von der Bank hochgehoben,]
00:25:10 to už byl kápo zřejmě blokovej,
de [DE: das war wahrscheinlich schon der Blockkapo,]
00:25:13 a odvedli ho nějakejch třicet kroků, tady ke středu,
de [DE: und man hat ihn vielleicht 30 Schritte weitergezogen, in die Mitte,]
00:25:23 jak stávala ta šibenice, tak tam byla obyčejná postavená a vyvýšená,
de [DE: wo der Galgen stand, er war einfach hingestellt und erhöht,]
00:25:29 aby i ti zadní, co byli v řadách tam, ne, na tom zástup.., v těch zástupech na tom dvoře,
de [DE: damit auch die hinteren, die in den Reihen standen, nicht wahr, in den Reihen auf dem Hof,]
00:25:37 aby dobře viděli.
de [DE: gut sehen können.]
00:25:39 A tam teprve ho pověsili, jo?
de [DE: Und erst dort haben sie ihn erhängt, ja?]
00:25:43 To je druhej případ.
de [DE: Das ist ein zweiter Fall.]
00:25:45 Pak ještě byl, viděl jsem utlučení přímo ranou do hlavy, jo?
de [DE: Dann gab es noch, ich habe eine Exekution mit Schlägen in den Kopf gesehen, ja?]
00:25:53 A hm pak jsme tam měli, jak říkám, toho Maxe, jo,
de [DE: Und hm, dann hatten wir dort doch den Max, ja,]
00:26:01 a hrozný typy lidí.
de [DE: und schreckliche Menschentypen.]
00:26:05 Většinou oni esesáci obzvláště ke konci,
de [DE: Meistens, besonders zu Ende, haben die SS-Männer,]
00:26:10 když se situace už nevyvíjela pro Německo nějak zdárně,
de [DE: als sich die Situation für Deutschland nicht besonders erfolgreich entwickelte,]
00:26:14 tak nechávali tuhlensty zločinné práce tutěm zeleným kápům.
de [DE: diese verbrecherischen Arbeiten diesen grünen Kapos überlassen.]
00:26:23 No a pochopitelně to byli samí zločinci, samí vrahové.
de [DE: Und selbstverständlich waren es lauter Verbrecher, lauter Mörder.]
00:26:28 A těm za dobrý prostě, za hezký,
de [DE: Und was würden die, einfach für einen schönen]
00:26:32 eh... za hezkej pohled esesáka, co by neudělali?
de [DE: äh... für einen schönen Blick eines SS-Manns nicht machen?]
00:26:37 Takže vlastně jejich práci potom už zastávali.
de [DE: Eigentlich haben die dann schon deren Job gemacht.]
00:26:40 Ale přitom označit, jak jsem říkal, ten Baumgartner a i esesáci prostě...
de [DE: Und dabei auf einen zu zeigen, wie ich schon sagte, der Baumgartner sowie die SS-Männer...]
00:26:51 na koho si zluskli, tak ten šel, prostě.
de [DE: auf wen sie mit den Fingern schnippten, der ist einfach gegangen.]
00:26:58 IV: Vzpomínal jste, že v samém závěru války nebo v závěru existence tábora
de [DE: IV: Sie haben sich daran erinnert, dass Sie am Ende des Krieges oder am Ende der Existenz des Lagers]
00:27:03 jste byl svědkem pravděpodobně náhodou příchodu Goliana a Viesta do tábora.
de [DE: wahrscheinlich die Ankunft von Golian und Viest im Lager miterlebt haben.]
00:27:11 Mohl byste nám o tom něco říci?
de [DE: Können Sie uns dazu etwas sagen?]
00:27:17 EB: V sobotu, v sobotu, ne, ano, v sobotu večer, ráno, brzy ráno
de [DE: EB: Am Samstag, am Samstag nicht, doch, am Samstagabend, in der Früh, früh am Morgen]
00:27:26 přišel za mnou Fritz Weber a povídá mi:
de [DE: kam Fritz Weber zu mir und sagte:]
00:27:31 „Du, gestern schickt hier die tschechische Kommandant aus Slowakei“, ne?
de [DE: „Du, gestern schickt hier die tschechische Kommandant aus Slowakei“, nicht?]
00:27:41 No já říkám: „A co?“
de [DE: Ja und ich sage: „Na und?“]
00:27:43 A jsou prej tady na jedenáctce, na jedenáctým bloku.
de [DE: Und angeblich sind sie hier auf der Elf, auf dem 11. Block.]
00:27:49 Hm. „Na jedenáctce. A co s nimi?“
de [DE: HM. „Auf dem Elften. Und was ist mit ihnen los?“]
00:27:55 – „No, nevíme,“ jo, pokrčil rameny.
de [DE: – „Naja, wir wissen nicht,“ ja, er zuckte mit den Schultern.]
00:28:01 A já jsem říkal, že se jako na ně půjdu podívat.
de [DE: Und ich sagte, dass ich sie mir ansehen werde.]
00:28:05 A on říká: „Ale pozor – Pass auf! Es ist nicht gut!“
de [DE: Und er sagt: „Aber Achtung – Pass auf! Es ist nicht gut!“]
00:28:12 No a tak já jsem šel.
de [DE: Also bin ich gegangen.]
00:28:14 Oni tam byli prostě dáni pod dozor,
de [DE: Sie wurden dort einfach überwacht,]
00:28:18 gestapo je přivezlo večer předtím,
de [DE: die Gestapo hatte sie am Abend zuvor gebracht,]
00:28:22 a oni tam byli dáni na jedenáctku pod dozor tamního kápy.
de [DE: und sie wurden dort auf die 11 gesetzt, unter die Aufsicht des dortigen Kapo.]
00:28:28 A to bylo lo.., to byla ludra, to byl lotr.
de [DE: Und das war ein Lo..., ein Luder, ein Gauner.]
00:28:33 Jako na pětce, tam byl taky takovej jeden výtečník.
de [DE: Wie auf der Fünf, dort gab es auch so einen Lump.]
00:28:39 A já jsem skutečně šel.
de [DE: Und ich bin wirklich gegangen.]
00:28:44 Tam se muselo sejít vod nás, schody byly ještě takhle,
de [DE: Von uns musste man dahin nach unten gehen, es gab noch so eine Treppe]
00:28:50 od těch baráků na tý hlavní schody, které tam vidíte ještě dnes stále.
de [DE: von den Baracken zu der Haupttreppe, die man dort bis heute sieht.]
00:28:57 A zase byly takové prostě druhé na druhou stranu.
de [DE: Und es gab einfach eine weitere Treppe in die andere Richtung.]
00:29:03 Blok 11 byl o malinko níž než jsme byli my.
de [DE: Block 11 war ein bisschen niedriger, als wir.]
00:29:07 A tak já jsem šel.
de [DE: Und ich bin also gegangen.]
00:29:09 A já jsem vám do těch schodů zrovna eh... kamenných lezl k tomu baráku 11.
de [DE: Und habe mich gerade über diese äh... steinerne Treppe zu der Baracke 11 geschleppt.]
00:29:19 A najedenkrát z tam odtud z domu vylezl člověk,
de [DE: Und auf einmal kam ein Mensch aus dem Haus,]
00:29:29 další heftlink v civilním obleku a za nimi esesák.
de [DE: ein anderer Häftling in Zivil gekleidet und hinter ihm ein SS-Mann.]
00:29:38 Říkali jsme mu „koňská hlava“, ale jak se jmenuje,
de [DE: Wir nannten ihn "Pferdekopf", aber wie er heißt,]
00:29:42 hm tedy to jméno, to jsem si nikdy nezapamatoval.
de [DE: hm also den Namen, daran habe ich mich nie erinnert.]
00:29:47 A ten je vedl.
de [DE: Und der hat sie geführt.]
00:29:53 No to víte, já už jsem nahoru utíkat nemohl, protože by mě byl viděl,
de [DE: Naja, wissen Sie, nach oben konnte ich nicht laufen, denn er hätte mich sehen können,]
00:29:58 zahl.., zahlídl by mě býval, tak jsem ustoupil jako doleva a šel jsem jako nahoru.
de [DE: er hätte mich bemerken können, also bin ich nach links gewichen und nach oben gelaufen.]
00:30:08 On mezitím přišel k těm schodům, šel po těch schodech dolů.
de [DE: Inzwischen kam er zu der Treppe, ging die Treppe hinunter.]
00:30:14 A já poznal jednoho, toho druhého člověka nevím.
de [DE: Und den einen habe ich erkannt, den anderen Mann weiß ich nicht.]
00:30:18 Ale Viesta jsem znal.
de [DE: Aber den Viest habe ich gekannt.]
00:30:20 Mám ho tady ještě ve starý prostě eh... skici i pozdější.
de [DE: Ich habe ihn hier auf einer äh... einfach einer späteren Skizze.]
00:30:28 Viesta jsem znal, protože byl na velitelství eh.. v Rue des Bourdonnais v Paříži, jo?
de [DE: Viest kannte ich, denn er war auf der Kommandantur äh... in Rue des Bourdonnais in Paris, jo?]
00:30:36 Byl to náš důstojník zahraniční armády.
de [DE: Er war ein Offizier unserer ausländischen Armee.]
00:30:43 Toho druhého nevím.
de [DE: An den anderen erinnere ich mich nicht.]
00:30:46 Ale je dost možné, že to byl ten Čatloš [Ferdinand Čatloš, ministr obrany Slovenkého štátu]
de [DE: Aber es ist gut möglich, dass es der Čatloš war [Ferdinand Čatloš, Verteidigungsminister des slowakischen Staates]]
00:30:50 nebo kdo to byl, já nevím, takže to říct nemůžu.
de [DE: oder wer es war, weiß ich nicht, also kann ich es nicht sagen.]
00:30:58 IV: To už se schvyl.., to už se schylovalo k samému závěru války.
de [DE: IV: Es war bereits..., es ging bereits auf das Ende des Krieges zu.]
00:31:02 Můžete nám popsat, jaká byla situace těsně před evakuací tábora,
de [DE: Können Sie uns die Situation kurz vor der Evakuation des Lagers schildern,]
00:31:08 když tam přicházely stále další transporty?
de [DE: als immer neue Transporte ankamen?]
00:31:10 Prostě období, než jste vy sám nastoupil na transport, pochod smrti?
de [DE: Einfach die Zeit, bevor Sie selbst den Transport, den Todesmarsches angetreten haben?]
00:31:14 EB: Situace [odkašlává si] byla neudržitelná [odkašlává si], víte, tábor byl pův...
de [DE: EB: Die Situation [hustet] war unhaltbar [hustet], wissen Sie, das Lager war ursprünglich...]