| 00:00:00 |
IV: (???) [DE: IV: (???) ] |
| 00:00:03 |
JK: No naj naj najbardziej doświadczenia obozowe to wpłynęły w ten sposób, że no jestem u u uczulony na na przykład na marnowanie żywności. [DE: JK: Die Lagererfahrung hat sich bei mir insofern ausgewirkt, als dass ich gegenüber der Lebensmittelverschwendung überempfindlich bin. ] |
| 00:00:21 |
Nie mogę znieść, jak patrzę jak teraz ludzie wyrzucają ogromne ilości jedzenia do śmietników. [DE: Ich kann es nicht ertragen, wenn Menschen große Mengen an Lebensmitteln in den Müll wegwerfen. ] |
| 00:00:30 |
Mało tego, przecież przez okres wielu lat w Polsce, nie nie było obozów koncentracyjnych, ale były kartki na żywność, [DE: Wir hatten keine Konzentrationslager in Polen, aber wir hatten lange Jahre Lebensmittelmarken. ] |
| 00:00:41 |
gdzie w innych krajach zachodnich sczczególnie, były dostateczna ilość tej tej żywności. [DE: Im Westen dagegen gab es Essen im Überfluß. ] |
| 00:00:50 |
Były organizacje pomocy krajom europejskim, które brały udział w wojnie i gotowano im te to jedzenie. [DE: Es gab Organisationen, die die europäischen Länder, die am Krieg teilnahmen, mit Lebensmitteln versorgten. ] |
| 00:00:57 |
My jako kraj który no chciał być no był pod był w strefie wpływów wschodniego sąsiada. Odmówiliśmy tzw. udziału w planie Marshalla. [DE: Wir als Land waren unter dem Einfluß des östlichen Nachbarn und lehnten die Unterstützung bzw. die Teilnahme am Marshall-Plan ab. ] |
| 00:01:09 |
W związku z tym Stany Zjednoczone nie udzieliły nam pomocy w postaci jakiejś pożyczki czy żywnościowej czy majątkowej. [DE: Folglich hatten wir von den USA weder einen Kredit noch anderweitige Unterstützung mit Lebensmitteln bekommen. ] |
| 00:01:18 |
I mimo wszystko, że Polacy dosyć doświadczeni tą tym brakiem żywności dzisiaj nie szanują i to jest najbardziej przykre. [DE: Es tut umso mehr weh, weil wir Polen die schlimme Erfahrung mit Versorgungsmangel gemacht haben und heutzutage die Lebensmittel nicht schätzen. ] |
| 00:01:33 |
że się ie szanuje żywności, bo tylko ja mogę dajmy na to powiedzieć, jak jak się wyrzuca czasami całe bochenki chleba spleśniałego. [DE: Wir respektieren keine Lebensmittel, wenn wir teilweise ganze verschimmelte Brote wegwerfen. ] |
| 00:01:45 |
A to a to świadczy o tym, że nie szanujemy tego podstawowego artykułu żywnościowego, jakim jest chleb, tradycyjnie mówiąc o tym. [DE: Es ist ein Beweis, dass wir kein Respekt vor dem wichtigsten Lebensmittel haben: dem Brot. ] |
| 00:01:57 |
No druga sprawa to jest no moje zdrowie. Ja nigdy nie byłem tak nerwowy jak teraz jestem. [DE: Der zweite Aspekt ist meine Gesundheit. Ich war nie so nervös wie heute. ] |
| 00:02:08 |
Sam wiem o tym, że czasami po nie potrafię zapanować nad swoimi jakimiś emocjami. że bardzo mnie denerwuje jak ktoś silniejszy chce mieć jakąś dominację nad słabszym. [DE: Ich weiß selbst Bescheid, weil ich meine Emotionen nicht immer unter Kontrolle halten kann. Es bringt mich aus der Fassung, wenn ich beobachte, dass jemand einen anderen dominieren will. ] |
| 00:02:28 |
Albo nie liczy się ze zdaniem drugiego człowieka. Jest to dla mnie szokujące. No następnie, w wyniku tego właśnie, że jestem nerwowy, [DE: Oder wenn er die Meinung des Anderen nicht respektiert. Es ist für mich entsetzlich. Aus diesen Gründen bin ich gereizt. ] |
| 00:02:46 |
mój organizm jest tak zdruzgotany to no jeszcze mam kłopoty z sercem. Już 30 lat noszę stymulator serca. [DE: Mein Körper ist niedergeschlagen, dazu habe ich Herzprobleme. Ich trage seit 30 Jahren einen Herzschrittmacher. ] |
| 00:03:01 |
I to powoduje, że też no lekarz nawet powiedział, że jest to cud, że ja jeszcze żyję. No ale no ale to dzięki temu właśnie, że technika lekarska jest taka a nie inna, to ale to... [DE: Mein Arzt sagte, es ist ein Wunder, dass ich noch lebe, wahrscheinlich, weil der medizinische Fortschritt so ist wie er ist. ] |
| 00:03:20 |
IV: (???) obozu koncentracyjnego w Polsce? [DE: IV: (???) Konzentrationslager in Polen? ] |
| 00:03:23 |
JK: Tak, tak. [DE: JK: Ja, ja. ] |
| 00:03:23 |
IV: Jak się (???) [DE: IV: Wie (???) ] |
| 00:03:25 |
JK: Już można? [DE: JK: Kann ich? ] |
| 00:03:27 |
IV: Hm. [DE: IV: Ja. ] |
| 00:03:28 |
IV: Teraz mam pytanie na temat dzisiejszego spotkania, ale może jeszcze chciałabym wrócić do historii [DE: IV: Ich hätte jetzt eine Frage zum heutigen Überlebendentreffen. Aber vorher kehren wir kurz zur Geschichte zurück, ] |
| 00:03:38 |
kiedy po raz pierwszy był Pan we Flossenbürgu, po wojnie. [DE: als Sie nach dem Krieg zum ersten Mal nach Flossenbürg kamen. ] |
| 00:03:41 |
JK: Po wojnie jadąc do Holandii samochodem wstąpiłem tutaj, żeby pokazać żonie, gdzie byłem. Ale obóz był zamknięty. Nie można było wejść na teren. [DE: JK: Nach dem Krieg fuhr ich mit dem Auto in die Niederlande und machte hier einen Halt. Ich wollte meiner Frau zeigen, wo ich inhaftiert war. Wir durften das Gelände aber nicht betreten. ] |
| 00:03:52 |
Z tym że, barak w którym ja się mieszkałem tu w obozie to jeszcze wtedy stał ta jest ta 19-ka. Brama jeszcze była. [DE: Dabei standen noch das Eingangstor und der Block 19, in dem ich inhaftiert war. ] |
| 00:04:02 |
To było w latach 2000 może 1999? Teraz już nie pamiętam dokładnie. Ale w każdym razie przejazdem wstąpiłem tutaj. [DE: Es war 1999 oder 2000. Ich kann mich nicht mehr erinnern. Auf dem Weg schaute ich hier vorbei. ] |
| 00:04:20 |
A teraz jest pierwsze od tamtego czasu mój przyjazd do Flossenbürga. Łącznie z z z członkami Koła Flossenburg, który jest w Warszawie. [DE: Seit dieser Zeit ist das der erste Besuch in Flossenbürg mit den Kollegen aus dem Warschauer Kreis der ehemaligen Häftlinge von Flossenbürg. ] |
| 00:04:34 |
IV: Dlatego chciałabym się spytać, co było przyczyną, co Pana skłoniło do przyjazdu pierwszy raz ??? [DE: IV. Ich möchte eben fragen, was Sie dazu bewegte, nach Flossenbürg zu kommen? ] |
| 00:04:41 |
JK: Jest kwestia tego typu że, kiedy ja się zapisywałem do związku Koło Flossenburg nie nie funkcjonowało. Dlatego przystąpiłem do tego koła, zrezszającego byłych więźniów Auschwitz. [DE: JK: Als ich Mitglied im Verband wurde, gab es noch keinen Warschauer Kreis ehemaliger Häftlinge von Flossenbürg. Deswegen war ich Mitglied im Kreis der ehemaligen Häftlinge von Auschwitz. ] |
| 00:04:55 |
No i tak długo tam jestem członkiem w dalszym ciągu tego koła. Jest to największe koło, ponieważ najwięcej Warszawiaków było w Auschwitz. [DE: Ich bin bis jetzt Mitglied dieses Kreises. Es ist der größte Kreis, weil sehr viele Warschauer in Auschwitz inhaftiert waren. ] |
| 00:05:09 |
Natomiast zainteresowałem się tym dokładnie, ponieważ przystąpiłem do pracy społecznej w Polskim Związku, [DE: Ich engagierte mich ehrenamtlich im Polnischen Verband der Ehemaligen Häftlinge, ] |
| 00:05:19 |
które który zrzesza wszystkich byłych więźniów wszystkich obozów koncentracyjnych [DE: der ehemalige Häftlinge von allen Konzentrationslagern vereint. ] |
| 00:05:26 |
i jest to Polski Związek Byłych Więźniów Hitlerowskich Więzień i Obozów Koncentracyjnych. Tak to się nazywa w całości. Taki tytuł nosi to oficjalnie. [DE: Es ist der Polnische Verband der Ehemaligen Häftlinge der Faschistischen Konzentrationslager. Es ist der volle Name des Verbandes. So heißt er offiziell. ] |
| 00:05:39 |
IV: Kiedy powstał ten związek? [DE: IV: Wann wurde er gegründet? ] |
| 00:05:40 |
JK: W 1946 roku. No ponieważ pracując w tym związku mam mam do czynienia z wieloma kołami i właśnie dowiedziałem się, że Flossenburczycy przyjeżdżają co roku tutaj na wizytację. [DE: JK: Der Verband wurde bereits 1946 gegründet. Erst vor Kurzem habe ich erfahren, dass die ehemaligen Häftlinge von Flossenbürg jährlich zum Überlebendentreffen kommen. ] |
| 00:05:58 |
Ponieważ wybrano mnie dwa lata temu, no to zdecydowałem się wreczcie przyjechać i odwiedzić ten obóz razem z całą grupą. [DE: Ich wurde vor zwei Jahren zum Vorstand gewählt und beschloss, endlich mit der ganzen Gruppe hierher zu kommen. ] |
| 00:06:10 |
IV: Jaką funkcję ma Pan w tym związku? [DE: IV: Welche Funktion haben Sie dort inne? ] |
| 00:06:15 |
JK: Ja jestem sekretarzem tego związku, Ponieważ zarząd składa się z przewodniczącego, sekretarza, skarbnika, no i komisji rewizyjnej [DE: JK: Ich bin Sekretär von diesem Verband. Der Vorstand besteht aus dem Vorsitzenden, dem Sekretär und dem Schatzmeister. Es gehört auch eine Berufungskommission dazu. ] |
| 00:06:25 |
tak jak no do do do działalności związku jest to przewidziane przepisami statutowymi. [DE: Die Tätigkeitsbereiche des Verbandes sind in den Statuten festgehalten. ] |
| 00:06:35 |
IV: Ostatnie pytanie: Jak postrzegało się byłych więźniów obozów koncentracyjnych w Polsce Ludowej? I czy teraz zmieniło się postrzeganie właśnie tych więźniów i czy jest różnica? [DE: IV. Meine letzte Frage: Wie wurden die ehemaligen KZ-Häftlinge in der Volksrepublik Polen wahrgenommen? Gibt es jetzt eine andere Sichtweise auf sie? Gibt es Unterschiede? ] |
| 00:06:52 |
JK: No różnicy specjalnej nie ma. Może nawet ze względów no może i ówczesnej, że więźniowie byli młodsi, znacznie bardziej aktywni, bardziej można ich było widzieć. [DE: JK: Es gibt keinen besonderen Unterschied. Früher waren die Ehemaligen jünger, aktiver, vielleicht hat man sie mehr gesehen. ] |
| 00:07:09 |
Dzisiaj no najmłodszy więzień na dobrą sprawę to jest 80 lat. No to ja już mówię o tych młodszych. Tak to jest 85, 89 i powyżej 90 lat. [DE: Heutzutage ist der jüngste Ehemalige 80 Jahre alt. Es sind eher die Jüngeren. In der Regel sind sie schon über 85, 89 und über 90 Jahre alt. ] |
| 00:07:24 |
Więc ci, którzy jeszcze są młodsi, a mają jeszcze jakąś siłę witalną, i chęć do społecznej pracy, ponieważ jako związek nie otrzymujemy żadnej dotacji państwowej [DE: Die Jüngeren haben vielleicht noch eine vitale Kraft, sich zu engagieren. Wir bekommen vom Staat keinerlei Unterstützung. ] |
| 00:07:37 |
tylko z własnych funduszy, ze składek członkowskich funkcjonujemy. No więc w związku z tym trudności są o tyle, [DE: Wir unterhalten uns von unseren Mitgliedsbeiträgen und Spenden. Es gibt Schwierigkeiten im Verband, trotzdem, ] |
| 00:07:48 |
że że no ci co jeszcze mają jakieś zdrowie jak to się mówi, no to starają się pomóc tym, którzy tej potrzeby, tej pomocy potrzebują. [DE: trotzdem versuchen die Aktiveren den Schwächeren zu helfen, wenn sie Unterstützung brauchen. ] |
| 00:08:00 |
IV: A czy bły jakiekolwiek represje ze strony państwa wobec byłych więźniów obozów? [DE: IV: Gab es seitens des Staates Repressionen gegenüber den ehemaligen Häftlinge? ] |
| 00:08:07 |
JK: Ja nie słyszałem nic takiego. W stosunku do innych organizacji no Polska kiedy była w strefie wpływów wschodnich, no to były różne represje, to to nie jest tajemnicą. [DE: JK: Ich habe nichts davon gehört. Polen war unter dem Einfluß des östlichen Nachbarn und es war kein Geheimnis, dass es dort verschiedene Repressalien gab. ] |
| 00:08:24 |
Ale to były do organizacji politycznych, do organizacji wojskowych i innych. Jeśli się rozchodzi o więźniów, raczej takich represji żadnych nie było. [DE: Aber die Verfolgungen betrafen in erster Linie politische und militärische Organisationen. Wenn es um die Häftlinge geht, gab es solche Repressionen nicht. ] |
| 00:08:37 |
No organizowano częściową pomoc, szczególnie medyczną. [DE: Es wurde medizinische Unterstützung organisiert. ] |
| 00:08:42 |
IV: Teraz być może nie pytanie ale prośba: jeśli Pan coś na koniec chciałby od siebie jeszcze coś powiedzieć, może jakąś uwagę, może jakieś przesłanie? Powiedzieć.. [DE: IV: Zum Schluss hätte ich keine Frage, sondern eine Bitte: Könnten Sie eine persönliche Botschaft aussprechen? ] |
| 00:08:58 |
JK: no prze przesłanie to do działaczy, którzy działają tutaj na terenie byłego obozu Flossenburg, aby wytrzymali jeszcze [DE: JK: Die Botschaft würde ich an die Mitarbeiter der Gedenkstätte ausrichten, dass sie noch viele Jahre Kraft behalten ] |
| 00:09:09 |
i w dalszym ciągu pracowali z takim impetem jak do tej pory. Bo zwiedzając muzeum i te wszystkie urządzenia dotychczasowe tutaj, [DE: und dass sie mit dieser Energie die Arbeit vorantreiben. Ich bewundere die Einrichtungen der Gedenkstätte. ] |
| 00:09:18 |
no to podziwiam, że jednak jest ta praca włożona duża. No niezależnie od tego mam prośbę, aby młodzieży uświadamiać, [DE: Ich bewundere, dass hier mit sehr viel Aufwand gearbeitet wird. Aber ich habe eine Bitte: Machen Sie der Jugend bewusst, ] |
| 00:09:30 |
że takie rzeczy jak nazizm czy przemoc nad człowiekiem, która się okazuje właśnie takimi miejscami, żeby ich moglo nie być, żebyśmy się szanowali wzajemnie. [DE: dass Faschismus und die Gewalt über Menschen, die sich besonders an solchen Orten zeigt, nicht zulässig ist, das sie nie wiederkommt und dass wir uns mit Respekt begegnen. ] |
| 00:09:49 |
Ja osobiście muszę powiedzieć, że nie odczuwam żadnej nienawiści do obywateli niemieckich. I chciałbym żeby było też tak samo i vice versa. [DE: Ich persönlich kann sagen, dass ich keinen Hass gegenüber den Deutschen habe. Ich würde das Gleiche mir gegenüber erwarten. ] |
| 00:10:01 |
IV: Dziękuję bardzo. [DE: IV: Ich danke sehr. ] |
| 00:10:03 |
JK: Dziękuję. [DE: JK: Ich danke. ] |
