| 00:00:00 |
ZS: Są momenty, kiedy ja mogę cos skręcić. Bo coś się mogło się pomylić. I ktoś, kto kto jest w moim wieku i ska.. z czasem te.. taki ten.. to zacznie czytać i powie, co on tam polewa. [DE: ZS: Es gibt Momente, in denen ich etwas durcheinander bringen kann. Jemand in meinem Alter, wenn er das liest, wird sich denken: Was dichtet er da zusammen? ] |
| 00:00:09 |
Są tam..albo coś tam..No, bo tak może być, bo pod takim kątem może być brane. No bo to jest przecież, to jest proszę panią 60 parę lat temu, to człowiek to wszystko prze prze przechodził. [DE: Es kann so ankommen. Sie wissen ja, es sind 60 Jahre vergangen. Ich habe viel durchgemacht. ] |
| 00:00:20 |
Tak że to się tak że to się ucieka wszystko. To nie jestem w stanie tak samo jak... [DE: Ich laufe diesen Sachen davon. Ich bin nicht im Stande, alles wiederzugeben. ] |
| 00:00:24 |
IV: Proszę się nie przejmować (???) [DE: IV: Machen Sie sich keine Sorgen. (???) ] |
| 00:00:26 |
ZS: Tak samo jak jak za oku za okupacji proszę Panią z okresu działalności w tym plutonie, jak byłem ten.. [DE: ZS: Das Gleiche betrifft die Besatzungszeit, als ich in dem Bataillon tätig war. ] |
| 00:00:33 |
to pewne rzeczy takie akcje co były te różne niektóre to tak szczegółowo pamiętam, co gdzie wsadziłem, co wyjąłem, co tego.. [DE: An manche Handlungen kann ich mich sehr gut erinnern, was ich geholt oder reingesteckt habe.. ] |
| 00:00:39 |
A niektóre zupełnie się zacierają, także tego.. A z okupacji żadnej to nie interesuje w tym temacie, żadna? [DE: Manche Ereignisse verwischen sich ganz. Die Besatzungszeit interessiert Sie nicht? ] |
| 00:00:45 |
IV: To na razie nie..(???) [DE: IV. Im Moment... (???) ] |
| 00:00:48 |
ZS: no bo ja działałem praktycznie proszę Panią bardzo poważnie. Ja Pani powiem, to ja pani powiem tak przez przez prywatnie tak, bo to nie nakręcamy, nie? [DE: ZS: Ich war nämlich ein sehr aktives Mitglied. Ich kann Ihnen so persönlich sagen, denn dieser Teil wird nicht aufgenommen, oder? ] |
| 00:00:56 |
IV: To już kręcimiy... [DE: IV: Doch, wir nehmen es auf. ] |
| 00:00:57 |
ZS: Aha... No bo proszę Panią... ja mam ok. 40 medalików różnych oznakowań: i Kawalerski i Złoty i Srebrny Krzyż Zasługi i partyzancki i te wszystkie jakie bo.. [DE: ZS: Zu Hause habe ich etwa 40 Medaillen und Auszeichnungen, unter anderem ein Verdienstkreuz in Gold und Silber sowie ein Ritterkreuz. ] |
| 00:01:10 |
Ja ja byłem działającym cho.. aktywnie chłopakiem młodym takim, bez obawy bez strachu. Jak sobie przypominam, to ja cieszyłem się, jak gdzieś strzelali jak gdzieś za mną tam tego. [DE: Ich war jung, aktiv und kannte keine Angst und Furcht. Ich kann mich erinnern, dass ich mich freute, als geschossen wurde. ] |
| 00:01:20 |
Takie miałem akcje. I miałem dużo szczęścia, bo byłem nieraz w takich sytuacjach że sami się później dziwiliśmy z kolegami się to mawiali: patrz, ale ci się udało. Ale to tak.. [DE: Es waren solche Handlungen. Ich hatte sehr viel Glück und meine Kameraden sagten oft, dass ich das geschafft habe. ] |
| 00:01:29 |
No, bo tak było, to taka prawda. No to tak... No i co prawda.. Nie z wojska, bo w wojsku też byłem trz.. ponad trzy lata, ale normalnie z układów tych z tego okresu działalności [DE: Das war die Wahrheit. Nicht aus der Armee.. Ich war drei Jahre bei der Armee, aber aus dieser Zeit.. ] |
| 00:01:39 |
to mam stopień porucznika wojskowego, także to też to też powiedzmy było co ja mówię w jakiś sposób, co było tego. [DE: Aus dieser Zeit habe ich den militärischen Grad eines Unteroffiziers. Also, es war damals etwas. ] |
| 00:01:48 |
IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} ] |
| 00:01:56 |
ZS: {reibt sich an der Nase}. [DE: ZS: {reibt sich an der Nase}. ] |
| 00:02:39 |
IV: Czyli teraz tak bardzo krótko jeszcze proszę powiedzieć, jak wyglądało pana życie po wojnie? [DE: IV: Erzählen Sie kurz: Wie sah Ihr Leben nach dem Krieg aus? ] |
| 00:02:46 |
ZS: życie moje po wojnie? [DE: ZS: Mein Leben nach dem Krieg? ] |
| 00:02:47 |
IV: Tak. [DE: IV: Ja. ] |
| 00:02:48 |
ZS: To proszę Panią bardzo kiepsko. Bo ja wróciłem, jak ja wróciłem z obozu, to wróciłem zaraz po wyzwoleniu w tym miesiącu. I wróciłem to tak: ojciec już nie żył, nie wrócił. [DE: ZS: Mein Leben war erbärmlich. Ich kam vom Lager in diesem Monat der Befreiung zurück. Ich kehrte zurück und mein Vater war bereits tot. Er war verschollen. ] |
| 00:03:00 |
Z rodziny byli tak wyczyszczeni, bo to powstanie, bo wszystko i tak dalej. Bo moja rodzina w zasadzie cala mieszkała w Warszawie. [DE: Meine Familie wurde durch den Aufstand und andere Ereignisse ausgelöscht. Meine ganze Familie lebte praktisch in Warschau. ] |
| 00:03:07 |
Ja nie miałem nigdzie w Polsce z jakichś tam bliższych rodzin naturalnie. Także także proszę Pani...potem te.. to był.. wróciłem wróciłem.. zaraz po wyzwoleniu.. [DE: Ich hatte in Polen keine nähere Verwandtschaft. Ich kehrte also zurück. ] |
| 00:03:23 |
No i mama żyła jeszcze do Świąt tego 194? roku… w którym roku, w 1944 roku wojna się skończyła, tak? [DE: Und meine Mutter lebte noch bis 194?... In welchem Jahr ging der Krieg zu Ende? 1944? ] |
| 00:03:31 |
IV: 1945. [DE: IV: 1945. ] |
| 00:03:33 |
ZS: W 1945? …do Świąt Bożego Narodzenia i też umarła. I zostałem sam. Chłopak, 16-latek, do dzisiaj.. bez bez bez bliższej rodziny zupełnie. [DE: ZS. 1945? Sie lebte nur bis Weihnachten 1945 und starb danach. Ich blieb alleine zurück. Ich war gerade 16 Jahre alt. Ich hatte keine nähere Familie. ] |
| 00:03:43 |
No teraz to nie, bo mam: jestem pradziadkiem dwa razy i tak dalej no takie także: ta córka, syn, powiedzmy wnuczki tego. [DE: Jetzt ist es anders. Ich bin zweifacher Urgroßvater. Ich habe eine Tochter und einen Sohn, mehrere Enkel. ] |
| 00:03:52 |
Ale z tej rodziny, z której ja wychodziłem jako jako dziecko to wszystko zostałem sam. Od 16 lat sam musiałem myśleć o tym żeby cos zjeść, żeby gdzieś zamieszkać, żeby gdzieś jakoś przetrwać. [DE: Aber aus meiner ursprünglichen Familie bin ich ganz alleine geblieben. Seit ich 16 war, musste ich mich selbst durchschlagen, musste selber für mich sorgen. ] |
| 00:04:07 |
Jak zimno było to, to buty może kupić trzeba, ale za co, ale gdzie. I tak i tak to żartami mówię naturalnie, ale miałem ciężkie warunki. A teraz no, co. Jestem ju.. powiedzmy.. [DE: Wenn es kalt war, musste ich etwas zum Heizen kaufen, aber wo denn und wofür? Das ist natürlich leicht gesagt, aber ich hatte es schwer. Aber jetzt bin ich... ] |
| 00:04:21 |
Bo jestem w tej chwili aktualnie, byłem poprzednio byłem przez dwie kadencje w Zarządzie Głównym Związku znaczy Byłych Więźniów Obozów Koncentracyjnych dwa lata byłem. [DE: Ich war früher zwei Amtszeiten im Verband der Ehemaligen KZ-Häftlinge. ] |
| 00:04:34 |
Dwa razy byłem po kadencji byłem przewodniczącym głównym komisji rewizyjnej, także dużo jeździłem po terenie później, bo to był te sporne sprawy były i tak dalej. [DE: Ich war zwei Amtszeiten Vorsitender der Revisionskommission. Ich war viel in Polen unterwegs, es gab viele strittige Angelegenheiten. ] |
| 00:04:42 |
To ten przewodniczący, czy tam prezes mówiono kiedyś, musiał rozstrzygać, bo skargi te były. Bo były czasami uzasadnione, czasami nie. [DE: Der Vorsitzende musste diese Angelegenheiten klären, es gab immer wieder Klagen. Manchmal waren sie berechtigt und manchmal nicht. ] |
| 00:04:50 |
Bo czasami to ktoś jeden na drugiego skarżył, jeden wsięł na funkcję chciał wejść i na inne takie były. To to to ja przecież przez te 6 lat to się nakręciłem. Później już zrezygnowałem. [DE: Es kam vor, dass sich einer über den anderen beschwerte, wenn er z.B. eine Funktion bekommen wollte. Ich war in dem Betrieb sehr engagiert. Später habe ich es aufgegeben. ] |
| 00:05:02 |
Jak były trzeci raz wybory były zarządu, powiedziałem nie, już odpoczywam. No, ale w tej chwili jestem w Kole Groß-Rosen proszę Panią też przewodniczącym komisji rewizyjnej. [DE: Als die dritte Amtszeit und die Wahlen anstanden, kandidierte ich nicht mehr. Jetzt bin ich ebenfalls Vorsitzender der gleichen Kommission im Kreis der ehemaligen Häftlinge von Groß-Rosen. ] |
| 00:05:11 |
Z tym, że mam tylko 41 członków w tej chwili, bo było chyba 254 osoby czy coś, ale to poumierało to już to wszystko, tak, że to się że to się sypie pomału. [DE: Ich habe allerdings nur 41 Mitgileder. Wir waren zuerst 254 Personen, aber nach und nach starben sie weg. ] |
| 00:05:23 |
IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} ] |
| 00:06:08 |
ZS: {reibt sich die Augen}. [DE: ZS: {reibt sich die Augen}. ] |
| 00:06:51 |
IV: Teraz jest takie pytanie. Jak wyglądało Pana życie w komunistycznej Polsce? Byliście represjonowani ze względu na przeszłość? [DE: IV: Ich hätte jetzt eine Frage: Wie sah Ihr Leben im kommunistischen Polen aus? Wurden Sie aufgrund Ihrer Vergangenheit verfolgt? ] |
| 00:07:00 |
ZS: Tak proszę Pani. Dość długo w ogóle do do do kombatantów, znaczy do obecnych tych pobytu mojego obozowego więźniów obozów koncentracyjnych, Armii AK, [DE: ZS. Ja. Die Verfolgung dauerte lange. Der Grund war die Haftzeit im KZ und die Mitgliedschaft in der Untergrundarmee Armia Krajowa. ] |
| 00:07:13 |
Bo ja byłem w Armii Krajowej byłem zastępcą dowódcy plutonu, byłem w akcji bardzo pa pa poważnej cały czas, ja to już opowiadałem, kraj.. działałem także.. [DE: Ich war in der Armia Krajowa Stellvertreter des Bataillonführers. Ich war zuständig für ernste Handlungen. Ich habe Ihnen davon erzählt. ] |
| 00:07:24 |
Ale byłem 3 lata, to w ogóle nie nie zgłaszałem się, że byłem w Armii Krajowej, że nie bo. Bo wtedy moich kolegów bardzo chyba z 10 było też zlikwidowanych, [DE: Ich war drei Jahre in der Armee und ich gab es nicht preis, dass ich in der Untergrundarmee aktiv war. Etwa zehn meiner Kameraden wurden deshalb getötet. ] |
| 00:07:34 |
i na na wczasy do Rosji wyjechali i nie wrócili. Tak, że to był taki okres, kiedy trzeba było się ukrywać. [DE: Sie sind in den Urlaub in die Sowjetunion gefahren und kamen nie wieder zurück. Es war die Periode, in der man sich verstecken musste. ] |
| 00:07:42 |
IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} ] |
| 00:08:00 |
MA: (???) Haben Sie irgendwann angefangen, über das Schicksal zu erzählen oder haben Sie es für sich behalten? [DE: MA: (???) Haben Sie irgendwann angefangen, über das Schicksal zu erzählen oder haben Sie es für sich behalten? ] |
| 00:08:13 |
IV: I ostatnie pytanie: czy Pan te historie potem opowiadał w życiu, co się stało w obozie czy raczej zachował Pan to dla siebie. Jakie miał Pan..??? [DE: IV. Meine letzte Frage: haben Sie im späteren Leben über Ihre Erlebnise im KZ erzählt oder haben Sie es für sich behalten? ] |
| 00:08:23 |
ZS: Proszę Panią, raczej nigdzie nie wy byłem na takich takich oficjalnych rozmowach. No takie jakie były między w grupie, między kolegami, między powiedzmy też byl byl.. byli my.. [DE: ZS. Ich war nie bei offiziellen Gesprächen dabei. Unter Kollegen haben wir aber schon Gespräche geführt. ] |
| 00:08:38 |
Też byłymi powiedzmy więźniami czy inaczej nieraz to się rozmawiało, przypominało różne takie rzeczy takie.. jakieś szczegóły nieraz żartami, [DE: Ich habe mit den ehemaligen Häftlingen und Kameraden gesprochen. Wir haben uns an verschiedene Sachen erinnert. Manchmal haben wir uns Lustiges erzählt.. ] |
| 00:08:45 |
nieraz takie, które były były bardzo korzystne i pocieszające, bo jakieś pozytywne. [DE: Manchmal erzählten wir uns etwas, was positiv war und uns aufgemuntert hat. ] |
| 00:08:51 |
Ale specjalnie na jakimś.. Ja byłem na jednym jakimś gzieś nie pamiętam, ale to chyba to chyba taki, krótszą o wiele o wiele miałem takie jakie taką rozmowę, no co najmniej 10-krotnie krótszą. [DE: Aber ich hatte keine offiziellen Gespräche. Ich kann mich nicht erinnern. Aber einmal wurde mit mir ein Interview geführt, das viel kürzer war, als dieses. ] |
| 00:09:07 |
Ale nie pamiętam właśnie, kto kto to prowadził. To takie były wewnętrzne organizacyjne powiedziano nam. Takie no takie. [DE: Aber ich kann mich nicht mehr erinnern, wer dieses Intreview geführt hat. ] |
| 00:09:16 |
IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} ] |
| 00:09:30 |
MA: (???) [DE: MA: (???) ] |
| 00:09:36 |
ZS: Było jakieś wydanie tej informacji było coś pisane, ale kto, co to ja w tej chwili nie pamiętam. Bo był taki to był wewnętrznie wewnętrznie były wwww w znaczy w ZBOWID-idzie jak tam mówią [DE: ZS: Es gab eine offizielle Information, aber ich weiß es im Moment nicht. Wir haben unterschiedliche Angelegenheiten innerhalb des Verbandes der ehemaligen Häftlinge geklärt. ] |
| 00:09:51 |
i tam takie były poruszane sprawy. Ale ja się tam nie udzielałem, bo w ogóle nie było potrzeby, także to to.. Coś tam było, ale co dokładnie, to powtórzyć nie potrafię. [DE: Dort wurden solche Themen besprochen. Aber ich war dort nicht so aktiv, es war auch nicht nötig. Etwas gab es schon, aber ich kann es nicht wiedergeben. ] |
| 00:10:01 |
IV: Proszę jeszcze powiedzieć, a w życiu prywatnym, z żoną, z dziećmi Pan na ten temat rozmawiał? [DE: IV: Sagen Sie uns bitte: Haben Sie im Privatleben über diese Themen gesprochen? ] |
| 00:10:06 |
ZS: Proszę Panią, moje moje dzieci, to, ja dopiero się ożeniłem, jak miałem 29 lat. Więc to już był inny układ. [DE: ZS: Wissen Sie, meine Kinder.. Ich habe erst mit 29 geheiratet. Es war schon etwas anderes. ] |
| 00:10:14 |
I nie były to i nie były to dzieci takie, jak to się powiedzmy rozmawiało, jak ma się 20, bo to też inaczej. Tak że maluchy, no to co to tam. [DE: Und es waren keine Kinder mehr, mit denen man sich unterhält, als wenn man 20 ist. Es ist etwas anderes. Es waren kleine Kinder. ] |
| 00:10:22 |
Tyle o ile, to tam wiedzą, bo przecież mam i odznaczenia mam różne i różne wyróżnienia takie czy z tego okresu. Jak już mówiłem zresztą. [DE: Sie wissen allerdings, dass ich verschiedene Auszeichungen und Medaillen habe. Ich habe schon darüber gesprochen. ] |
| 00:10:31 |
Mam 42 medaliki do powieszenia, różnego rodzaju. I to nie małe, bo Krzyż Kawalerski, to ten.. Złoty Krzyż Zasługi, Srebrny Krzyż, powiedzmy te Partyzancki, te wszystkie inne. [DE: Ich habe 42 verschiedene Medaillen, die nicht so unbedeutend sind. Es ist ein Verdienstkreuz in Gold und Silber dabei sowie ein Ritterkreuz. ] |
| 00:10:41 |
I to są takie, które nie każdy dostał. Niektórzy mi nawet zazdrościli, że ja tak.. Ja czasami byłem zaskoczony, jak mnie zawołano, za tego..okazało się, że znaleźli te jakieś tam ślady i dokumenty. [DE: Nicht jeder bekommt sie. Manche haben mich sogar um diese Auszeichnungen beneidet. Ich war selber oft überrascht, welche Dokumente zu meiner Person gefunden wurden. ] |
| 00:10:52 |
I zacho.. kiedyś jak mnie dali ten Partyzancki, to ja w ogóle nie kojarzyłem sobie, że ja że ja coś takiego mogę dostać, bo ja nie byłem bezpośrednio w partyzantce, [DE: Ich bekam ein Verdienstkreuz, dabei wusste ich gar nicht, dass ich es überhaupt verdient habe. Ich war nicht direkt bei den Partisanen. ] |
| 00:11:01 |
tylko byłem w tej tej tym plutonie, o którym mówiłem prawda i tego tego i myśmy tylko mieli kontakt z nimi. [DE: Ich war in dem Bataillon, über das ich schon erzählte. Und wir hatten nur diesen Kontakt zu ihm. ] |
| 00:11:09 |
I żeśmy jakoś tam czasami wspólnie gdzieś tam coś robili, jakieś tam akcje czy czy czy typu tak jak kiedyś było rozebranie torów chyba z ponad kilometr w jednym miejscu, żeśmy byli... [DE: Wir haben manchmal etwas gemeinsames gemacht. Wir haben z.B. Sabotageakte durchgeführt, wie eine Demontage von einem Kilometer der Eisenbahnlinie. ] |
| 00:11:23 |
takie utrudnienia dla dla Niemców, takie fizyczne, tośmy nieraz sobie wzajemnie wzajemnie se się pomagali i to robili, ale tak normalnie, to było jak jest, no no. [DE: Wir haben den Deutschen Schaden zugefügt. Manchmal haben wir uns unter Kollegen gegenseitig geholfen. Das war normal. ] |
| 00:11:35 |
Jak się uregulowały te sprawy, ucichły w tych tych środowisku byłych więźniów obozowych to już inaczej to wszystko było, to już było na innym tle. [DE: Als diese Angelegenheiten im Umfeld von ehemaligen Häftlingen geregelt wurden, war dann alles anders. Es war eine andere Sichtweise. ] |
| 00:11:45 |
Tam były dwa czy trzy wywiady były, nie pamiętam nawet, przez kogo robione. Raz był przez radio chyba, a raz przez telewizję. [DE: Da gab es zwei oder drei Interviews. Ich kann mich nicht erinnern, wer sie machte. Einmal war das ein Radiosender, einmal ein Fernsehsender. ] |
| 00:11:53 |
No to tam kiedyś coś gdzieś tam mówiłem, ale co tam mówiłem, to nie jestem w stanie powtórzyć. [DE: Ich habe manchmal etwas erzählt, aber ich bin nicht im Stande, das wiederzugeben. ] |
| 00:11:58 |
Bo jak tak rozmawiamy, to są pewne rzeczy się zaczynają odtwarzać .. Pewn.. bo to już długo.. i te szczegóły takie, które w ogóle się nie pamiętało, że coś takiego było. [DE: Wenn wir anfangen, darüber zu reden, kommen die Erinnerungen zurück. Und es kommen auch Details zurück, an die man nicht mehr dachte. ] |
| 00:12:07 |
IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} ] |
| 00:12:49 |
MA: Warum haben Sie sich entschieden, hier nach Flossenbürg zu kommen? Mit welchen Gefühlen sind Sie hierher gekommen? [DE: MA: Warum haben Sie sich entschieden, hier nach Flossenbürg zu kommen? Mit welchen Gefühlen sind Sie hierher gekommen? ] |
| 00:12:57 |
ZS: Ende? [DE: ZS: Ende? ] |
| 00:12:57 |
IV: Nein. Nie. Nie. Nie. Jeszcze ostatnie pytanie: Dlaczego Pan się zdecydował tutaj przyjeżdżać? Jak często Pan przyjeżdża do Niemiec? Chętnie Pan przyjeżdża do Niemiec? [DE: IV: Nein. Nein. Nein. Meine letzte Frage: Was hat Sie bewegt, hierherzukommen? Wie oft kommen Sie nach Deutschland? Kommen Sie gerne nach Deutschland? ] |
| 00:13:21 |
ZS: Proszę Panią.. Tak bardzo chętnie to bym nie powiedział. Bo to już jest utrudnione teraz. Bo to tych tch tylu chętnych to tak nie ma, jak to było kiedyś. [DE: ZS: Wissen Sie.. Ich kann nicht sagen, dass ich gerne komme. Es ist für mich jetzt beschwerlich. Es gibt nicht so viele Interessierte, wie es mal früher gab. ] |
| 00:13:30 |
No na przykład..teraz miało nas przyjechać tutaj czterech, przyjechało nas dwóch. Bo jeden tam coś zachorował, a drugi mówił: aaah... No i tak to zostało. [DE: Wir sollten z.B. zu viert kommen, aber jetzt sind wir nur zu zweit. Einer ist krank geworden, der andere lehnte es ab. Dabei blieb es. ] |
| 00:13:41 |
Mówię o tych temacie do do do znaczy do pobytu tutaj. Ale w ogóle byłem dość aktywnie i jeszcze jestem działającym tym aktywnie w po linii Związku, [DE: Das betrifft hier das Thema Überlebendentreffen. Im Allgemeinen war ich ziemlich aktiv und auch jetzt bin ich tätig im Verband der ehemaligen Häftlinge. ] |
| 00:13:52 |
po linii kombatantów, po linii powiedzmy tej Armii Krajowej. Byłem jak tak mówię byłem przecież dwie kadencje byłem przewodniczącym komisji rewizyjnej [DE: Ich bin aktiv im Verband der ehemaligen Mitglieder der Untergrundarmee Armia Krajowa. Wie ich schon sagte, war ich zwei Mal Vorsitzender der Revisionskommission. ] |
| 00:14:02 |
w głównej komisji rewizyjnej w Zarządzie Głównym Związku Inwalidów, nie inwalidów a Więźniów Poli.. Obozowych. Teraz też tam należę. [DE: Ich war Vorsitzender in der Revisionskommission der ehemaligen politischen KZ-Häftlinge. Ich bin dort Mitglied. ] |
| 00:14:12 |
Przecież mam medaliki jakieś dają, to to już chyba lepszych nie ma najróżniejsze, różne. Tak że ja się śmieję, że mam 42 blaszki te te blaszki, które mogę powiesić, tylko miejsca nie ma. [DE: Ich besitze doch Auszeichnungen, bessere kann es nicht mehr geben. Ich lache ein bisschen darüber, dass ich 42 Blechscheiben habe, die ich aufhängen könnte, aber keinen Platz habe. ] |
| 00:14:25 |
IV: Niech Pan powie, a pierwszy raz jak pan przyjechał do Flossenburga. dlaczego Pan się zdecydował na przyjazd? [DE: IV: Sagen Sie bitte: Was bewegte Sie, das erste Mal nach Flossenbürg zu kommen? ] |
| 00:14:30 |
ZS: Dzisiaj? [DE: ZS. Heute? ] |
| 00:14:30 |
IV: Tak. Pierwszy raz. [DE: IV: Ja. Das erste Mal. ] |
| 00:14:32 |
ZS: Pierwszy raz to już nawet nie pamiętam. [DE: ZS: An das erste Mal kann ich mich nicht erinnern. ] |
| 00:14:34 |
IV: Nie teraz jest Pan pierwszy raz? [DE: IV: Sind sie nicht zum ersten Mal hier? ] |
| 00:14:36 |
ZS: Nie nie. Ja byłem w zeszłym roku też byłem.. Ale kiedyś byłem bardzo dawno jakoś tak, było bo bo nie było jeszcze nawet tych kontaktów, [DE: ZS: Nein, nein. Ich war letztes Jahr auch schon hier. Aber ich war auch vor vielen Jahren schon, da gab es kaum Kontakte. ] |
| 00:14:43 |
nie były tych nie było takich wyjazdów, typu może tak interesującego jak w tej chwili. I to inaczej było. [DE: Es gab keine so interessanten Treffen wie das jetzige. Es war etwas anders. ] |
| 00:14:50 |
Nawet ci więźniowie nie byli tak traktowani powiedzmy pozytywnie..no bo to były... tak różnie, zależy od.. tego..Towarzystwo było różne. [DE: Selbst die ehemaligen Häftlinge wurden nicht so positiv behandelt wie jetzt. Es hängt natürlich von der Gruppe ab. ] |
| 00:14:59 |
Ale muszę powiedzieć, że dzisiaj to jestem, dlatego, że nie było komu. Bo było nas nas jest proszę Panią w tej chwili, ja jestem ja jestem w środowisku w klu.. Groß-Rosen [DE: Aber ich muss sagen, ich bin hier, weil niemand kommen konnte. Ich bin Mitglied im Kreis ehemaliger Häftlinge von Groß-Rosen. ] |
| 00:15:12 |
w klubie takim, gdzie było nas 254 chyba osoby, i teraz jest 41, czyli 41 było i to jeszcze umarł jeden, tak że to to jest 39 chyba jest teraz. [DE: Wir waren am Anfang 254 Personen. Jetzt sind wir 41. Das heißt noch weniger, weil einer gestorben ist. Jetzt sind wir 39. ] |
| 00:15:25 |
No to też inaczej..to wszystko to nie ma poniżej 80-ciu. To wszystko już dorośli chłopaki. No to też leniuszki, chorzy, niesprawni, z głową nie tak. [DE: Es ist einfach anders. Es gibt kaum jemand unter 80. Alle sind schon im betagten Alter. Manche sind körperlich oder geistig nicht so fit. ] |
| 00:15:37 |
Przecież ja na przykład też mam..ja się dziwię, że ja potrafię trochę powiedzieć, bo ja parę lat temu miałem problem, że miałem po wypadku..nie wiem czy mówiłem z panią.. [DE: Ich muss mich selbst über mich wundern, dass ich überhaupt etwas sagen kann. Vor ein paar Jahren hatte ich ein Problem.. Ich weiß nicht, ob ich es erzählte. ] |
| 00:15:48 |
IV: Tak. [DE: IV. Ja. ] |
| 00:15:48 |
ZS: Tak. 24 szwy na głowie, mózg na wierzchu w ogóle. Lekarze nie chcieli nic robić i tylko dzięki pani doktor, która sama chętnie prosiła i dre lekarza jednego poprosiła, poprosiła, żeby jej pomógł. [DE: ZS: Ja. Ich hatte 24 Nähte am Kopf, die Gerhirnmasse ist herausgetreten. Die Ärzte wollten nichts machen. Eine Ärztin bat andere Ärzte um Hilfe. ] |
| 00:16:01 |
To już byłem przeznaczony do położenia się na zawsze, no. Także tych okazji miałem kilka takich różnych. Już takich po woj.. po wojsku, po wojnie mówię. Na ten.. dość poważnie. [DE: Ich drohte ein Pflegefall zu werden. Ich hatte mehrere solche Situationen. Auch nach der Armee, nach dem Krieg. Es waren ernste Angelegenheiten. ] |
| 00:16:16 |
IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA} ] |
| 00:16:49 |
MA: (???) [DE: MA: (???) ] |
| 00:16:51 |
ZS: Jak się zwykłym członkiem tylko zawsze, gdzieś tak powiedzmy coś robię, to ja mam te sprawy bardziej aktywne, powiedzmy przypominające, i niektóre rzeczy, [DE: ZS: Wenn man ein aktives Mitglied ist, dann bleiben diese Ereignisse besser in Erinnerung, würde ich sagen. ] |
| 00:17:02 |
które które ja w momencie dyskusji rozmowy czy sytuacji, to się tak przypomina, że łatwo jest nawet powtórzyć, powiedzieć. [DE: Wenn ich mit jemandem darüber spreche, kommen die Erinnerungen zurück. Es ist dann einfacher, das zu erzählen oder zu wiederholen. ] |
| 00:17:09 |
No a po drugie, że nie jestem leniuszkiem. A po trzecie, że lubię być yyy społecznym takim powiedzmy dobrym kolegą i w takim kontakcie z tymi sprawami, [DE: Zum zweiten bin ich nicht faul. Zum Dritten helfe ich gerne in der Gemeinschaft, anderen Kollegen. ] |
| 00:17:21 |
które dla mnie te przypominanie i te sytuacje, są przyjemne, bo to to jest jednak wyjście z takiego z takiego syt.. miejsca, tego jakie było zagrożenie, [DE: Es tut mir gut, mit Kollegen darüber zu sprechen, um diese Erinnerungen zu verarbeiten. ] |
| 00:17:32 |
gdzie dwukrotnie miałem karę śmierci, bo tu kara wie.. Mówię fizcznie i tak.. to to to to to jest duży plus, no. [DE: Ich bekam zweimal ein Todesurteil. Es war eine physische Strafe. ] |
| 00:17:40 |
Ja wiem, mój moi koledzy, na przykład jeden tylko jest w moim klubie w Groß-Rosen, Zenek, ten który jest przewodniczącym w tej chwili. [DE: Es gibt einen Kollegen im Kreis von ehemaligen Häftlingen von Groß-Rosen. Zenek ist aktuell der Vorsitzender. ] |
| 00:17:49 |
No to on ma 79 lat. A reszta wszystko po 80-te i nawet po 80.. sa tacy co mają 86, to ja się..czasem jak ja z nim rozmawiam, to ja go nie rozumiem czasami. [DE: Er ist schon 79 Jahre alt. Alle sind schon über 80. Es gibt auch welche, die 86 sind. Wenn man mit ihnen spricht, dann versteht man sie nicht mehr. ] |
| 00:18:00 |
No już taka prawda jest. Bo to już taki taki je..taki układ. Jest taki układ, że jedna osoba fizyczna ten o o tym samym kalendarzu, jak ja nazywam, [DE: Es ist leider so. Das ist der Lauf der Dinge. Es gibt Personen in diesem Alter, mit denen man spricht. ] |
| 00:18:09 |
będzie jeszcze, taka że można z nią porozmawiać i rzeczywiście wie co mówi i te rzeczy są prawdziwe. [DE: Und mit manchen kann man noch reden und sie wissen, was sie erzählen und das Erzählte ist wahr. ] |
| 00:18:17 |
A jest taki, że będzie miał 70-kę i już niemota, już. Już mu tam coś się przestawia i zamiast o kocie, to mówi o psie…czy odwrotnie, no.. przepraszam, ale to tak dla... [DE: Und es gibt auch welche, die mit 70 bereits nicht mehr geistig fit sind und anstatt über die Katze über den Hund sprechen oder umgekehrt. ] |
| 00:18:26 |
IV: Jeszcze raz bardzo serdecznie dziękuję... [DE: IV: Ich danke Ihnen herzlich für das Gespräch. ] |
