File "AGFl_AV.22.1063.mp4"

Actual file name AGFl_AV.22.1063.mp4
Folder name
Sources KZ-Gedenkstätte Flossenbürg
Signatur: AGFl AV.22.1063
File size 234.31 MB
Size 640px × 480px
Preview
MPEG4
Referenced by
Duration 00:35:08
Aspect ratio 4:3

Subtitles for "AGFl_AV.22.1063.mp4"

00:00:03 IV: Paní Štichová, zmínila jste se naposledy, že jste musela se tedy dostavit do těch hamburských kasáren a očekávala jste nástup do transportu.
de [DE: IV: Frau Štichová, Sie haben zuletzt erwähnt, dass Sie sich also in den Hamburger Kasernen einfinden mussten und auf den Transport warteten. ]
00:00:11 Co to bylo za transport?
de [DE: Was war das für ein Transport?]
00:00:13 EŠ: {čte z lístečku s číselnými poznámkami} Transport se jmenoval En, odešel z Terezína 4. října 1944.
de [DE: EŠ: {liest von einem Zettel mit Notizen ab} Der Transport hieß En. Er verließ Theresienstadt am 4. Oktober 1944. ]
00:00:21 Bylo v něm 1500 osob.
de [DE: Darin befanden sich 1500 Personen.]
00:00:25 A jak jsem si později zjistila, bylo tam 971 žen a jenom 20 mužů,
de [DE: Und wie ich später feststellte, waren es 971 Frauen und nur 20 Männer, ]
00:00:35 z toho asi jenom 460 žen bez dětí, ostatní ženy tam byly i se svými dětmi.
de [DE: davon nur etwa 460 Frauen ohne Kinder, die übrigen Frauen waren mit ihren Kindern dort. ]
00:00:45 Dětí bylo 509 a mladistvých asi 200.
de [DE: Es waren 509 Kinder und etwa 200 Jugendliche.]
00:00:54 Ne, {opravuje se} 509 bylo dětí a mladistvích dohromady,
de [DE: Nein, {korrigiert sich} 509 Kinder und Jugendliche zusammen,]
00:00:58 z toho 160 dětí do 6 let, 224 dětí od 6 do 14 let,
de [DE: davon 160 Kinder bis sechs Jahre, 224 Kinder von sechs bis 14 Jahren,]
00:01:07 126 dětí nebo mladistvých od 14 do 18 let a 60 dětí {důrazně} do 3 let.
de [DE: 125 Kinder oder Jugendliche von 14 bis 18 Jahren und 60 Kinder {nachdrücklich} unter drei Jahren.]
00:01:19 Ten transport byl hrozný, trval nevím jestli dva dny, dvě noci.
de [DE: Dieser Transport war schrecklich. Er dauerte, ich weiß nicht, zwei Tage, zwei Nächte.]
00:01:27 Dovedete si představit, jak ty děti plakaly a naříkaly, bez jídla, bez všeho, bez pití.
de [DE: Sie können sich vorstellen, wie diese Kinder weinten und jammerten, ohne Essen, ohne alles, ohne Trinken.]
00:01:35 No a to nejhorší přišlo potom na rampě v tý Osvětimi, protože ty děti s těmi matkami šly, jak se říkalo, na tu špatnou stranu.
de [DE: Nun, und das Schlimmste kam dann auf der Rampe in Auschwitz, denn die Kinder kamen mit ihren Müttern auf die schlechte Seite, wie man sagte.]
00:01:47 Já jsem vypadala poměrně dobře, bylo mi 17, pracovala jsem v tom zemědělství, byla jsem vysoká.
de [DE: Ich sah relativ gut aus, ich war 17, hatte in der Landwirtschaft gearbeitet, ich war groß.]
00:01:57 Tak jsem byla ještě práceschopná a šla jsem na stranu lepší, na tu dobrou.
de [DE: Also war ich noch arbeitsfähig und kam auf die bessere Seite, auf die gute.]
00:02:05 IV: To člověk vlastně nemohl tušit.
de [DE: IV: Das konnte man aber eigentlich nicht wissen.]
00:02:07 EŠ: Proto říkám lepší, dobrou, v tu chvíli snad lepší.
de [DE: EŠ: Deshalb sage ich die bessere, gute, zu dieser Zeit wohl bessere Seite.]
00:02:13 IV: Kam Vás v té Osvětimi umístili?
de [DE: IV: Wo hat man Sie dann in Auschwitz untergebracht?]
00:02:17 EŠ: Byly jsme umístěny v nějakých těch .. Já nevím, jestli to byly bývalé stáje nebo co, nějaké dřevěné baráky.
de [DE: EŠ: Wir kamen in irgendwelche .. Ich weiß nicht, ob das ehemalige Ställe waren oder was, irgendwelche Holzbaracken.]
00:02:27 A hlavně jsme věčně stály na apelech a pořád nás počítali, že jo, ručně vlastně {úsměv}.
de [DE: Und vor allem standen wir dauernd Appell und wurden ständig gezählt, nicht wahr, manuell quasi {lacht}.]
00:02:35 Takže jsme pořád stály hodiny a hodiny.
de [DE: So standen wir da also stundenlang herum.]
00:02:38 IV: A dělalo se kromě těch apelů ještě v těch dnech něco jiného?
de [DE: IV: Und wurde außer den Appellen in diesen Tagen noch etwas anderes gemacht?]
00:02:43 EŠ: Já si pamatuju jenom jedno z těch apelů {smích}, že jsem jednoho dne, protože jsme stály dlouho na sluníčku
de [DE: EŠ: Ich erinnere mich nur an einen dieser Appelle {lacht}, dass ich einmal, weil wir lange in der Sonne gestanden hatten,]
00:02:53 a já jsem vlastně už byla nemocná, takže jsem omdlívala často.
de [DE: und ich war da eigentlich schon krank, deshalb bin ich häufig ohnmächtig geworden.]
00:02:59 A jednou jsem ještě v takovém tom polovědomí nad sebou slyšela jednu kápovou –
de [DE: Und einmal hörte ich in diesem Halbdämmer über mir so eine Kapofrau –]
00:03:07 kápovou to byly takový ty naše jakoby, sice vězenkyně, ale nadřízené, Polka to byla.
de [DE: Kapofrauen, das waren unsere, sagen wir, zwar Mitgefangene, aber Vorgesetzte, eine Polin war das.]
00:03:15 Říkala: „Ta jestli nám tu bude pořád omdlívat, tak půjde do komína.“
de [DE: Sie sagte: „Wenn uns die hier immer umfällt, dann geht sie in den Schornstein.“]
00:03:21 No, tehdy už jsem význam toho slova „komín“ věděla,
de [DE: Nun, damals kannte ich die Bedeutung des Wortes „Schornstein“ schon, ]
00:03:25 takže jsem se zvedla a od té doby už jsem neomdlela.
de [DE: und so rappelte ich mich hoch und bin ab diesem Zeitpunkt nicht mehr ohnmächtig geworden.]
00:03:31 Přestože té nemoci neubývalo, ta spíš přibývalo, takže ..
de [DE: Obwohl diese Krankheit nicht besser wurde, eher schlechter, also ..]
00:03:36 IV: A co vám bylo?
de [DE: IV: Was hatten Sie?]
00:03:37 EŠ: Měla jsem zánět středního ucha těžkej.
de [DE: EŠ: Ich hatte eine schwere Mittelohrentzündung.]
00:03:42 IV: A setkala jste se tam třeba s někým známým v té Osvětimi?
de [DE: IV: Und haben Sie zum Beispiel in Auschwitz Bekannte getroffen? ]
00:03:47 Znala jste se tam s někým?
de [DE: Kannten Sie dort jemanden?]
00:03:48 EŠ: Eh tam, moje spojka, která si přišla pro ten materiál mě řekla, jak už ta konspirace běžela:
de [DE: EŠ: Äh dort, meine Verbindungsfrau, die das Material abgeholt hatte, hatte mir gesagt, wie die Konspiration schon einmal am Laufen war:]
00:03:59 „V tom transportu s tebou je jistá Katka Fuksová."
de [DE: „In deinem Transport ist eine gewisse Katka Fuksová."]
00:04:05 "Když budete mít možnost, dejte se dohromady."
de [DE: "Wenn ihr die Gelegenheit habt, dann tut euch zusammen."]
00:04:09 "A vyhledejte v Osvětimi odbojovou organizaci, která tam funguje, a tam vám řekne další.“
de [DE: "Und sucht in Auschwitz die Widerstandsorganisation, die dort tätig ist. Sie werden euch dort alles weitere sagen."]
00:04:18 Odbojovou organizace jsme nenašli, to v tom zmatku a krátké době nebylo ani nutné.
de [DE: Wir fanden keine Widerstandsorganisation, aber in diesem Wirrwarr und der kurzen Zeit war das auch gar nicht nötig.]
00:04:24 Nicméně my dvě jsme se našly a byly jsme pořád spolu.
de [DE: Aber wir beide haben uns gefunden und waren dann immer zusammen.]
00:04:29 IV: Tak to asi, předpokládám, že asi hodně posilovalo.
de [DE: IV: Das hat Sie, nehme ich an, wahrscheinlich sehr gestärkt.]
00:04:33 EŠ: Určitě.
de [DE: EŠ: Sicher.]
00:04:34 IV: Vy jste se mi taky zmínila o jedné zajímavé, možná trošku úsměvné epizodě, kdy jste měly možnost se vlastně na sebe podívat.
de [DE: IV: Sie haben auch eine interessante, vielleicht etwas lustige Episode erwähnt, als Sie die Möglichkeit hatten, sich selbst anzusehen.]
00:04:42 Jak to tenkrát probíhalo?
de [DE: Wie ist das abgelaufen?]
00:04:44 EŠ: Eh tak první, co s člověkem poté, co se dostal tedy na tu lepší stranu, bylo, že ho celého zbavili eh všeho porostu, abych tak řekla,
de [DE: EŠ: Äh das erste, was man mit jemandem tat, der auf die bessere Seite kam, war, ihn von allen Auswüchsen zu befreien, um es mal so zu sagen.]
00:04:59 oholili nás od hlavy k patě, podpaží, no prostě všeho porostu nás zbavili, samozřejmě taky šatů a všeho.
de [DE: Man rasierte uns von Kopf bis Fuß, die Achseln, man rasierte uns kahl, natürlich nahmen sie uns auch die Kleider weg und alles.]
00:05:09 A jen tak nahé nás vyhnali prostě ven, před ty baráky.
de [DE: Und so nackt trieben sie uns einfach hinaus, vor diese Baracken.]
00:05:14 A v těch barácích byla taky okna a my jsme tam stály srovnané po pěti,
de [DE: Und diese Baracken hatten auch Fenster und wir standen dort in Fünferreihen.]
00:05:22 čekaly zase na to počítání jako obvykle.
de [DE: Wir warteten wie üblich darauf, dass sie uns zählten.]
00:05:25 A já jsem najednou v tom okně viděla tedy řadu těch ubohých postav.
de [DE: Und auf einmal sah ich in diesem Fenster die Reihe dieser erbärmlichen Gestalten.]
00:05:35 A teď jsem se zadívala na tu nejvyšší.
de [DE: Und nun besah ich mir die Größte unter ihnen.]
00:05:39 A když jsem se rozhlédla kolem, tak jsem viděla, že ta nejvyšší jsem vlastně já.
de [DE: Und als ich mich umschaute, da sah ich, dass ich die Größte bin.]
00:05:44 A podle toho jsem poznala, že tedy ta vyšší postava v tom okně jsem já.
de [DE: Und daran habe ich erkannt, dass diese größte Gestalt in diesem Fenster ich bin.]
00:05:53 Jinak bych se byla nepoznala.
de [DE: Andernfalls hätte ich mich nicht erkannt.]
00:05:55 IV: Jsem ráda, že jsem nic podobného nezažila.
de [DE: IV: Ich bin froh, dass ich so etwas nicht erlebt habe.]
00:06:00 Ale tím, že jste byla určená na práci, takže vlastně ten pobyt v Osvětimi vlastně bylo čekání na ten pracovní transport.
de [DE: Aber dadurch, dass Sie zur Arbeit eingeteilt wurden, war dieser Aufenthalt in Auschwitz eigentlich Warten auf den Arbeitstransport. ]
00:06:10 Jak todle probíhalo?
de [DE: Wie lief das ab?]
00:06:12 EŠ: Najednou v noci jako obvykle nás vyhnali ven z těch paland.
de [DE: EŠ: Eines Nachts, wie üblich, jagten sie uns auf einmal aus den Stockbetten.]
00:06:19 Nastoupily jsme do záře reflektorů, byly jsme odpočítávány.
de [DE: Wir traten in das Licht der Scheinwerfer und wurden abgezählt.]
00:06:25 Dostaly jsme eh jedny šaty, jedny dřeváky, jednu košili a spodní kalhoty.
de [DE: Wir erhielten äh ein Kleid, ein Paar Holzschuhe, ein Hemd und Unterhosen.]
00:06:34 A byly jsme nahnány do vagónů, no, do takových těch dobytčích vagónů samozřejmě.
de [DE: Und wir wurden in Waggons getrieben, in solche Viehwaggons natürlich.]
00:06:43 No a kam jsme jely jsme nevěděly, ale pamatuju se, že jsem se jednoho rána dostala k tomu malému okýnku jednomu tam nahoře.
de [DE: Na, wohin wir fuhren wussten wir natürlich nicht. Aber ich erinnere mich, dass ich eines Morgens an das kleine Fenster ganz oben herankam.]
00:06:56 A shodou okolností jsem eh poznala tedy Drážďany, že jsme v Drážďanech.
de [DE: Und zufällig erkannte ich äh Dresden, dass wir in Dresden sind.]
00:07:03 No, tak jsem si říkala: „No, tak jedeme na práci do Německa, je to jasné.“
de [DE: Na, da sagte ich mir: "Na, wir fahren zur Arbeit nach Deutschland, ganz klar."]
00:07:08 A je zajímavé, že to ještě jsem zahlédla tedy ty chrámy a budovy Drážďan celé.
de [DE: Und interessant ist, dass ich die Kirchen und Gebäude von Dresden noch ganz gesehen habe.]
00:07:17 Potom, když jsme odjížděly z Freibergu, tak jsem viděla z těchto budov už jenom ruiny.
de [DE: Später, als wir aus Freiberg wegfuhren, sah ich von diesen Gebäuden nur noch Ruinen.]
00:07:24 IV: Zmínila jste se o tom, že jste tedy dojely do Freibergu.
de [DE: IV: Sie haben erwähnt, dass Sie damals nach Freiberg kamen.]
00:07:30 Jak to tam vypadalo, když jste tam přijely?
de [DE: Wie sah es dort aus, als Sie ankamen?]
00:07:32 EŠ: My jsme ze začátku bydlely přímo v té továrně, ve které jsme pracovaly.
de [DE: EŠ: Anfangs wohnten wir direkt in der Fabrik, in der wir arbeiteten.]
00:07:39 Což mělo jednu výhodu, že tam bylo teplo a neztrácely jsme síly pochodem do, do práce.
de [DE: Was den Vorteil hatte, dass es dort warm war und dass wir keine Zeit mit dem Marsch zur Arbeit verloren.]
00:07:47 Ale na druhé straně to bylo hrozné, protože to bylo zaštěnicované, zavšivené, že jsme vůbec nemohly spát.
de [DE: Aber andererseits war es schrecklich, denn dort war es voller Wanzen und Flöhe, so dass wir überhaupt nicht schlafen konnten.]
00:08:01 IV: Zmínila jste se, že jste tam pracovaly v továrně, co jste tam vyráběly?
de [DE: IV: Sie haben erwähnt, dass Sie dort in einer Fabrik gearbeitet haben. Was haben Sie dort hergestellt?]
00:08:06 EŠ: Eh byla to továrna, jmenovalo se to Freia, protože to bylo ve Freibergu, ale patřilo to pod nějaký letecký koncern.
de [DE: EŠ: Es war eine Fabrik. Sie hieß Freia, weil sie in Freiberg war, aber sie gehörte zu einem Flugzeugkonzern. ]
00:08:17 A vyráběly jsme tam křídla, ale taková malá křídla.
de [DE: Und wir haben dort Flügel hergestellt, aber eher so kleine Flügel.]
00:08:24 A nevím, jestli to bylo ke stíhačkám, anebo k raketám, ale ta křídla byla malá.
de [DE: Ich weiß nicht, ob sie für Jagdflugzeuge oder Raketen bestimmt waren, aber die Flügel waren klein.]
00:08:30 A já jsem dělala v dílně, kde jsem tahleta křídla nýtovala.
de [DE: Und ich habe in einer Werkstatt gearbeitet, wo ich diese Flügel genietet habe.]
00:08:36 IV: Kolik hodin denně jste musely pracovat?
de [DE: IV: Wieviele Stunden mussten Sie täglich arbeiten?]
00:08:39 EŠ: Nejdřív 14 a potom 12, jeden týden noční šichta a jeden týden denní šichta.
de [DE: EŠ: Zuerst 14 und später 12, eine Woche Nachtschicht und eine Woche Tagschicht.]
00:08:45 IV: Kolik vás tam asi bylo v tom Freibergu?
de [DE: IV: Wieviele waren Sie ungefähr in Freiberg?]
00:08:48 EŠ: V tom Freibergu bylo mnoho a mnoho lidí.
de [DE: EŠ: In Freiberg waren sehr sehr viele Menschen.]
00:08:52 Tam byly i sovětští zajatci i západní zajatci, Italové tam byli. Eh, to byl .. Tam byly veliké tábory.
de [DE: Da waren sowjetische Kriegsgefangene und westliche Kriegsgefangene, Italiener waren da. Äh, das war .. Da gab es große Lager.]
00:09:03 Ale v tom táboře, ve kterém jsem byla já, bylo 1000 žen – 500 polských a 500 našich.
de [DE: Aber in dem Lager, in dem ich war, waren 1000 Frauen – 500 Polinnen und 500 Tschechinnen. ]
00:09:11 IV: Jak tam třeba vypadalo stravování?
de [DE: IV: Und wie sah die Versorgung dort aus?]
00:09:14 EŠ: No jednak bylo čím dál horší, že jo, ty příděly se snižovaly.
de [DE: EŠ: Nun, zum einen wurde sie immer schlechter, nicht wahr, die Zuteilungen wurden gekürzt.]
00:09:21 Ale aspoň ze začátku to bylo tak, že ráno bylo půl litru nějaké teplé tekutiny, která se nazývala káva nebo čaj. Já nevím, jaký to byl odvar.
de [DE: Aber zumindest am Anfang gab es morgens einen halben Liter von irgendeiner heißen Flüssigkeit, die sich Kaffee oder Tee nannte. Ich weiß nicht, was das für ein Aufguss war.]
00:09:35 Eh v poledne byly buď dva brambory ve slupce, nebo zase půl litru takové té tekutiny nějaké.
de [DE: Äh und mittags gab es entweder zwei Kartoffeln in der Schale oder wieder einen halben Liter von dieser seltsamen Flüssigkeit.]
00:09:45 Jednou tam byla pohanka, jindy, někdy tuřín.
de [DE: Einmal war Hirse drin, ein anderes Mal, manchmal Steckrüben.]
00:09:50 Já nevím, no, pokaždý tam něco tedy plavalo.
de [DE: Ich weiß nicht, jedesmal schwamm irgendetwas darin herum.]
00:09:54 A k večeři byl chleba, eh já nevím, jestli to bylo 20 deka nebo .. Asi tak dva krajíčky z toho vyšly.
de [DE: Und zum Abendessen gab es Brot, ich weiß nicht, ob es 200 Gramm waren oder .. Ungefähr zwei Scheiben wurden daraus.]
00:10:07 No většina ten chleba snědla hned celý, já jsem se teda pokusila –
de [DE: Na, die meisten aßen das Brot gleich ganz auf. Einmal habe ich versucht –]
00:10:14 což bylo hrozně obtížné, protože nože jsme neměly, že jo, to nesměly být, takže to nešlo rozkrojit.
de [DE: und das war unglaublich schwer, denn wir hatten keine Messer, nicht war, das war nicht erlaubt, also konnte man das Brot nicht schneiden.]
00:10:21 No, ale pokusila jsem se to rozdělit jaksi na večerní porci a ranní porci, abych měla něco k tý snídani k tý tekutině.
de [DE: Nun, ich habe versucht, es in eine Abend- und eine Morgenportion zu teilen, damit ich etwas zu dieser Flüssigkeit zum Frühstück hatte.]
00:10:30 Ale to jsem zkusila jenom jednou a pak jsem to vzdala.
de [DE: Aber das versuchte ich nur einmal und dann habe ich es aufgegeben.]
00:10:35 IV: Nešlo to.
de [DE: IV: Es ging nicht.]
00:10:36 EŠ: Nešlo.
de [DE: EŠ: Es ging nicht.]
00:10:38 IV: Jak se tam k vám chovali ti dozorci nebo dozorkyně?
de [DE: IV: Und wie haben sich dort die Aufseher und Aufseherinnen Ihnen gegenüber verhalten? ]
00:10:43 Byly tam mezi nima nějaký rozdíly?
de [DE: Gab es unter ihnen irgendwelche Unterschiede?]
00:10:45 EŠ: Vždycky to bylo různý. Někdo si jaksi léčil své mindráky na tom, že s náma zacházel špatně.
de [DE: EŠ: Das war immer unterschiedlich. Der eine versuchte, seine Minderwertigkeitskomplexe zu heilen, indem er uns schlecht behandelte.]
00:10:59 Někdo se choval indiferentně, konal své povinnosti.
de [DE: Der andere verhielt sich indifferent und erfüllte seine Pflicht.]
00:11:03 No ty esesačky ty, ty byly hrozný, že jo, ty esesačky to byly, prostě ženy, které se přihlásily do SS, to nepotřebuje další komentář.
de [DE: Na, und die SS-lerinnen, die waren schrecklich, nicht wahr. Das waren einfach Frauen, die sich zur SS gemeldet hatten. Da ist kein weiterer Kommentar nötig.]
00:11:15 Možná, že by stálo za to se zmínit o mistrovi, u kterého jsem pracovala.
de [DE: Vielleicht sollte man noch den Meister erwähnen, bei dem ich gearbeitet habe. ]
00:11:21 To byl Němec z Porýní, který byl tady v tom Sasku v té továrně nasazen.
de [DE: Das war ein Deutscher aus dem Rheinland, der in Sachsen in der Fabrik eingesetzt war. ]
00:11:28 Zřejmě byl rád, že byl nasazen tam a nemusel eh, na frontu, protože byl původním vyučením holič.
de [DE: Wahrscheinlich war er froh, dass er dort eingesetzt war und nicht an die Front musste, denn er war ursprünglich Friseur. ]
00:11:37 No a tady najednou dělal, řekla bych, u černého řemesla.
de [DE: Na, und hier arbeitete er auf einmal in der Schwerindustrie, würde ich sagen.]
00:11:42 Eh no, ze začátku vůbec, prostě mně jenom nařizoval, co mám dělat stroze.
de [DE: Also, ganz am Anfang, da hat er mir nur Anweisungen gegeben, einfach was ich zu tun habe. ]
00:11:50 No a já jsem se potom odvážila ho oslovit.
de [DE: Na, und ich habe es dann gewagt, ihn anzusprechen. ]
00:11:54 Když zjistil, že mluvím docela slušně německy, tak užasl.
de [DE: Als er merkte, dass ich ganz gut Deutsch sprach, staunte er.]
00:12:00 No a pak jsem se i trošku bavili, teda já jsem se snažila.
de [DE: Na, und dann haben wir uns ein wenig unterhalten, dass heißt, ich habe mich darum bemüht.]
00:12:08 Já jsem se zeptala – to už bylo ale později, když už jsme se trošku tak jako oťukali – jsem se ho zeptala,
de [DE: Ich habe gefragt – das war dann aber schon später, als wir uns etwas kennen gelernt hatten – habe ich ihn gefragt,]
00:12:18 proč ještě bojujou dál. To už byly ty nálety a každé poledne tisíce letadel nad náma, že jo.
de [DE: warum sie denn noch weiterkämpfen. Da gab es schon die Luftangriffe und jeden Mittag waren tausende Flugzeuge über uns, nicht wahr.]
00:12:25 Proč bojujou dál, proč se nevzdají a on říkal:
de [DE: Warum sie weiterkämpfen, warum sie nicht aufgeben und er sagte:]
00:12:31 „No protože, kdyby přišli Rusové, tak nám všem useknou pravý ruce, kterýma jsme hajlovali.“
de [DE: "Na, weil wenn die Russen kommen, dann hacken sie uns die rechte Hand ab, mit der wir den Hitlergruß gemacht haben.“ ]
00:12:40 A já jsem říkala: „Vy tomu věříte?“
de [DE: Und ich sagte: "Das glauben Sie?"]
00:12:43 A on říkal: „Jo, samozřejmě.“
de [DE: Und er sagte: "Ja, natürlich."]
00:12:45 No ale on se rozhodně bál se mnou mluvit, že jo, to bylo ve skrytu.
de [DE: Na, aber er hatte auf jeden Fall Angst, mit mir zu sprechen, nicht wahr, das war im Verborgenen. ]
00:12:50 No, řekla bych, že mně ani neškodil, ale taky ani nepomáhal, prostě se bál.
de [DE: Na, ich würde sagen, er hat mir weder geschadet, noch geholfen, er hatte einfach Angst. ]
00:12:57 IV: Zmínila jste to bombardování.
de [DE: IV: Sie haben die Bombardements erwähnt. ]
00:13:00 Co jste vlastně mohly vy dělat, když třeba hlásili?
de [DE: Was konnten Sie eigentlich tun, wenn Bombardements gemeldet wurden?]
00:13:05 EŠ: Každé poledne přelétaly, ale opravdu stovky spojeneckých letadel nad náma i nad naší továrnou.
de [DE: EŠ: Jeden Mittag flogen Hunderte, aber wirklich Hunderte Flugzeuge der Alliierten über uns und unsere Fabrik. ]
00:13:15 Náš vždycky zavřeli ty esesáci do té nejhořejší haly, tam byla plochá střecha.
de [DE: Die SS-Leute schlossen uns immer in der obersten Halle ein, da war ein Flachdach.]
00:13:22 Tak tam nás zamkli a sami utíkali do krytu, no a nás tam nechali.
de [DE: Dort schlossen sie uns ein und selbst liefen sie in den Luftschutzkeller, na, und uns ließen sie dort.]
00:13:27 A protože to byla hala zasklená, tak jsme viděly na nebe.
de [DE: Und weil das eine verglaste Halle war, sahen wir den Himmel.]
00:13:32 No, úžasně jsme se radovaly, protože jsme viděly, že letadla přelétávají, aniž by vůbec někdo se pokoušel je zasáhnout.
de [DE: Na, und wir freuten uns unglaublich, denn wir sahen, dass die Flugzeuge darüberflogen, ohne dass überhaupt versucht wurde einzugreifen.]
00:13:42 Tak jsme říkaly: „Je to príma, to už, prostě už nemůžou, už se blíží konec.“
de [DE: Da sagten wir uns: "Das ist prima. Sie können einfach nicht mehr, das Ende ist nah."]
00:13:48 No jestli my se toho konce dožijem, nebo ne, to byla jiná věc, že jo.
de [DE: Na, ob wir dieses Ende erleben würden oder nicht, das war eine andere Geschichte, nicht wahr. ]
00:13:53 Taky to na nás klidně mohli shodit, protože my jsme teda vyráběly zbraně proti nim, nechtěně samozřejmě.
de [DE: Sie hätten auch über uns abwerfen können, weil wir ja damals Waffen gegen sie produzierten, ungewollt freilich.]
00:14:02 A taky jsme se tedy pokoušely, aby ty naše křídla občas tedy selhaly, aspoň, že jo.
de [DE: Und wir haben aber auch versucht, dass unsere Flügel manchmal ihren Dienst versagten, wenigstens das, nicht wahr.]
00:14:09 Třeba tu šablonu na ty nýty jsem přiložila obráceně a podobně, že jo, abychom aspoň takhle taky přispěly.
de [DE: Ich habe zum Beispiel die Nietenschablone falsch herum angelegt oder so, nicht wahr, damit wir wenigstens auch einen Beitrag leisteten.]
00:14:19 IV: Zmínila jste se o tom, že jste zpočátku byly ubytovány v areálu té továrny. Kde jste bydlely potom?
de [DE: IV: Sie haben erwähnt, dass Sie am Anfang auf dem Fabrikgelände untergebracht waren, wo haben Sie später gewohnt?]
00:14:26 EŠ: Potom dobudovali eh přes, do února .. V únoru jsme se tedy přestěhovaly do čerstvě dobudovaných baráků v lágru.
de [DE: EŠ: Später bauten sie äh über, bis Februar .. Im Februar kamen wir in die gerade fertig gestellten Baracken im Lager.]
00:14:38 Tam pro nás tedy vybudovali další baráky a byl to takový lágr na okraji toho Freibergu.
de [DE: Dort bauten sie weitere Baracken für uns, es war so ein Lager am Rande von Freiberg.]
00:14:46 Takže jsme to do té práce měly dál, ale vždycky jsme pochodovaly za tmy, že jo, aby nás nikdo neviděl.
de [DE: Also hatten wir es weiter zur Arbeit, aber wir liefen immer im Finstern hin, nicht wahr, damit uns niemand sieht. ]
00:14:54 A ty baráky byly hrozné tím, že byly právě dobudovány v zimě, že byly vlhké, nevytopené.
de [DE: Und die Baracken waren fürchterlich, weil man sie eben im Winter fertiggestellt hatte, die waren feucht, ungeheizt.]
00:15:05 A přes poledne, když na těch rovných střechách tál sníh, tak to všecko kapalo dovnitř na ty naše kavalce.
de [DE: Und über Mittag, wenn auf den Flachdächern der Schnee taute, tropfte das alles rein auf unsere Pritschen.]
00:15:17 Takže když jsme přišly z práce, tak jsme našly úplně mokré deky.
de [DE: Wenn wir also von der Arbeit kamen, fanden wir völlig durchnässte Decken vor.]
00:15:21 A často prostě ta voda v tom březnu a tak kapala i nás třeba i ve spánku.
de [DE: Im März tropfte das Wasser einfach oft herein und häufig auch, während wir schliefen.]
00:15:30 IV: Tak asi nic příjemného.
de [DE: IV: Das war wohl nicht sonderlich angenehm.]
00:15:33 EŠ: Takže to teplo, co bylo v té továrně, tu nebylo.
de [DE: EŠ: Die Wärme, die in der Fabrik herrschte, hatten wir da nicht.]
00:15:38 A to zahmyzení samozřejmě jsme tam asi zatáhly, no, to tam bylo zase.
de [DE: Aber die Ungeziefer haben wir da wahrscheinlich eingeschleppt, die waren dort wieder.]
00:15:45 IV: Zmínila jste se o tom, že jste musely vlastně pochodovat přes celé město.
de [DE: IV: Sie haben auch erwähnt, dass Sie quer durch die ganze Stadt marschieren mussten.]
00:15:52 Měly jste nějaký kontakt, nebo vnímaly jste nějaké reakce civilního německého obyvatelstva?
de [DE: Hatten Sie irgendwelche Kontakte oder haben Sie irgendwelche Reaktionen der deutschen Zivilbevölkerung wahrgenommen?]
00:15:59 EŠ: Ne, ne a i teď později, když jsme se vrátily, tak jsme se na to ptaly.
de [DE: EŠ: Nein, nein, auch später, als wir zurückkamen, haben wir danach gefragt.]
00:16:05 A snad někdo tušil, snad jo.
de [DE: Vielleicht hat jemand etwas geahnt, das vielleicht.]
00:16:09 Jedině teď po válce nám jedna paní říkala, že její tatínek eh pracoval tedy v té továrně.
de [DE: Als einzige hat uns nach dem Krieg eine Frau gesagt, dass ihr Vater in der Fabrik gearbeitet hat. ]
00:16:17 A že se nějak tedy o nás zmínil, ale jinak ne.
de [DE: Und dass er uns irgendwie erwähnt hat, aber sonst nichts.]
00:16:22 IV: Vlastně ale Freiberg nebyla vaše poslední zastávka na té vaší pouti tou dobou válečnou.
de [DE: IV: Freiberg war aber nicht Ihre letzte Station auf Ihrer Irrfahrt durch die Kriegszeit. ]
00:16:32 Co se vlastně dělo, když se blížila válečná fronta, asi přestávaly i nějaké ty dodávky do továrny a ..
de [DE: Was geschah eigentlich, als die Front näher kam, damit endeten wahrscheinlich auch die Lieferungen an die Fabrik und ..]
00:16:44 EŠ: V dubnu 1945 už bylo vidět, že se to všechno hroutí.
de [DE: EŠ: Im April 1945 war schon zu sehen, dass alles zusammenbricht.]
00:16:52 Už taky bylo po těch náletech eh v Drážďanech, které se nás velice blízko dotýkaly,
de [DE: Da waren die Luftangriffe auf Dresden auch schon vorrüber, die uns aus nächster Nähe betrafen,]
00:16:59 protože to bylo ohromně blízko, taky ti uprchlíci v Drážďan chodili přes Freiberg vlastně.
de [DE: denn das war sehr sehr nah, auch die Flüchlinge aus Dresden kamen im Grunde genommen aus Freiberg.]
00:17:07 A už jsme vlastně začátkem dubna přestaly pracovat.
de [DE: Und tatsächlich hörten wir schon Anfang April auf zu arbeiten.]
00:17:14 A 14. dubna – ale to vím až dodatečně ze zápisů, tehdy jsme ten čas samozřejmě nevnímaly –
de [DE: Und am 14. April – aber das weiß ich erst im Nachhinein aus den Unterlagen, damals haben wir die Zeit natürlich nicht so wahrgenommen – ]
00:17:25 nás naložily opět na vagóny a tentokrát směrem na Flossenbürg.
de [DE: da verluden sie uns erneut in Waggons und dieses Mal ging es in Richtung Flossenbürg.]
00:17:34 Protože my jsme vlastně byly pobočný tábor Flossenbürgu.
de [DE: Denn wir waren eigentlich ein Außenlager von Flossenbürg.]
00:17:38 IV: Jak jste tohle věděly?
de [DE: IV: Woher wussten Sie das?]
00:17:41 EŠ: To jsme nějakým způsobem věděly, asi že jsme měly čísla a ty čísla byly flossenbürský.
de [DE: EŠ: Das wussten wir irgendwie, wahrscheinlich weil wir Nummern hatten, und das waren Flossenbürger Nummern.]
00:17:50 IV: A ty čísla měly jakou podobu?
de [DE: IV: Und wie sahen diese Nummern aus?]
00:17:53 EŠ: Měly jsme je našité na těch šatech. Nebo tom, čemu se říkalo šaty.
de [DE: EŠ: Die waren auf unserer Kleidung aufgenäht. Oder darauf, was man als Kleidung bezeichnete. ]
00:18:01 No, takže jsme eh jely tentokrát tedy otevřenými vagóny, takovými co se v nich vozí uhlí a dříví.
de [DE: Nun, dieses Mal fuhren wir also in offenen Waggons, in solchen, in denen Kohle oder Holz transportiert wird.]
00:18:11 A jely jsme směrem na naše hranice, které jsme teda přejely.
de [DE: Und wir fuhren in die Richtung zu unserer Grenze, die wir dann auch überquerten. ]
00:18:19 A to byly Sudety, jenomže my jsme pořád myslely, že jsme prostě v Československu. My jsme to cejtily jakože, že jsme doma.
de [DE: Das waren die Sudeten, nur wir dachten noch immer, dass wir eben in der Tschechoslowakei sind. Wir fühlten uns, als seien wir zu Hause.]
00:18:29 No a teď jsme jezdily podél, pod Krušnýma horama, v Mostě jsme byly, v Tře.., Třebech.., Třebechovice se to jmenuje nebo Třebonice nebo nějak tak.
de [DE: Na, und dann fuhren wir da lang, unterhalb des Erzgebirges, wir waren in Most, in Tře.., Třebech.., Třebechovice heißt das oder Třebonice oder so.]
00:18:43 IV: Třebušice.
de [DE: IV: Třebušice.]
00:18:43 EŠ: Třebušice. Tam jsme zažily nálet ještě ke všemu tedy.
de [DE: EŠ: Třebušice. Dort erlebten wir zu allem Überfluss noch einen Luftangriff.]
00:18:49 A přes Chomutov, prostě jsme dojely do Plzně.
de [DE: Und über Chomutov kamen wir dann also nach Pilsen. ]
00:18:57 Tam nás z těhletěch vagónů přendali do těch dobytčích vagónů z nějakého důvodu.
de [DE: Dort verlud man uns aus diesen Waggons in Viehwaggons, aus irgendeinem Grund.]
00:19:04 Ale my jsme se dál do Flossenbürgu nedostaly.
de [DE: Aber weiter in Richtung Flossenbürg sind wir nicht gekommen.]
00:19:09 My jsme přesně nevěděly proč, to hold se povídalo, že jo, taková šeptanda.
de [DE: Wir wussten nicht genau warum, es wurde halt erzählt, nicht wahr, es gab Gerede.]
00:19:15 Buď proto, že nás partyzáni nepustěj přes Šumavu, nebo že už jsou ve Flossenbürgu Američani.
de [DE: Entweder, weil uns die Partisanen nicht durch den Böhmerwald lassen oder weil in Flossenbürg schon die Amerikaner sind. ]
00:19:23 Prostě jsme věděly, že nejedeme na Flossenbürg. To jsme poznaly, protože jsme ještě měly v našich myslích mapu republiky, že jo.
de [DE: Wir wussten einfach, dass wir nicht nach Flossenbürg fahren. Das merkten wir, denn wir hatten die Karte der Republik noch im Kopf, nicht wahr.]
00:19:33 A jely jsme přes Domažlice, Klatovy, Nýrsko.
de [DE: Und dann fuhren wir über Domažlice, Klatovy, Nýrsko.]
00:19:37 No ale nejlepší byla Horní Bříza {důrazně}. V Horní Bříze jsme zastavily.
de [DE: Na, aber das Beste war Horní Bříza {nachdrücklich}. In Horní Bříza hielten wir an.]
00:19:44 A lidi nějakým způsobem tedy zjistili a rozneslo se tam, že tam stojí český vězeňkyně.
de [DE: Die Leute dort bekamen es irgendwie heraus und es verbreitete sich, dass dort tschechische Gefangene stehen.]
00:19:52 A lidi přicházeli s jídlem.
de [DE: Und die Leute kamen mit Essen. ]
00:19:55 Navařili nám polívku a dokonce i nějaký buchty přinesli a to.
de [DE: Sie kochten uns Suppe und brachten sogar ein paar Buchteln und so.]
00:20:01 No ti esesáci nejdřív to nechtěli tedy vůbec připustit, no, ale potom si chytře teda to jídlo vyžádali.
de [DE: Na, die SS-Leute wollten das anfangs gar nicht zulassen, na, aber dann haben sie das Essen ganz schlau geordert.]
00:20:10 To lepší si nechali, ale něco nám taky dali.
de [DE: Das bessere behielten sie für sich, aber sie gaben uns auch etwas.]
00:20:13 Tak prostě Horní Bříza je v našich vzpomínkách Eldorádo a hrozně hodný lidi, protože přinášeli to jídlo.
de [DE: Darum ist Horní Bříza in unseren Erinnerungen einfach ein Eldorado mit wahnsinnig netten Menschen, denn sie brachten Essen.]
00:20:24 My už jsme byly, já nevím jak dlouho, na cestě a nic jsme nejedly, že jo, tak si dovedete přestavit.
de [DE: Wir waren schon, ich weiß nicht wie lang auf Reisen und hatten nichts gegessen, nicht wahr, Sie können es sich vorstellen. ]
00:20:30 No a teda nakonec jsme dojeli do Českých Budějovic.
de [DE: Na, und schließlich erreichten wir České Budějovice.]
00:20:36 No a z Českých Budějovic dál na jih, až jsme vystoupili v Mauthausenu.
de [DE: Na, und von České Budějovice ging es weiter nach Süden, bis wir in Mauthausen ausstiegen.]
00:20:42 Tam nás z těch vagónů tedy vyhnaly.
de [DE: Dort trieben sie uns aus den Waggons.]
00:20:47 Takže místo do Flossenbürgu jsme dojely do Mauthausenu, to bylo koncem dubna.
de [DE: Das heißt, statt nach Flossenbürg kamen wir nach Mauthausen. Ende April war das.]
00:20:55 No mauthausenský nádraží je dole v údolí, tábor je nahoře.
de [DE: Na, und der Bahnhof von Mauthausen ist unten im Tal, das Lager ist oben.]
00:21:02 Takže ta cesta z toho údolí na ten vršek tedy byla strastiplná.
de [DE: Das heißt der Weg aus dem Tal auf die Anhöhe war qualvoll.]
00:21:09 Já se dodnes divím, že jsem to vůbec mohla ujít,
de [DE: Ich wundere mich bis heute, dass ich das überhaupt laufen konnte, ]
00:21:12 protože jsem měla ten těžkej zánět středního ucha se čtyřicetistupňovýma horečkama.
de [DE: denn ich hatte diese schwere Mittelohrentzündung mit vierzig Grad Fieber. ]
00:21:20 No ale ušla, holky mě podpíraly {dojetí}.
de [DE: Na, aber ich habe es geschafft, die Mädchen haben mich gestützt {ergriffen}.]
00:21:24 No a jinak Mauthausen měl hrozně špatnou pověst, že jo, to se vědělo, protože z Moravy většina transportů vězňů z kolejí eh..
de [DE: Na, und sonst hatte Mauthausen einen fürchterlich schlechten Ruf, nicht wahr, das war bekannt, denn aus Mähren gingen die meisten Gefangenentransporte aus dem Kolleg, dem äh..]
00:21:41 IV: Kounic..
de [DE: IV: Kounic..]
00:21:42 EŠ: Kounicovejch v Brně jezdila do Mauthausenu a tak..
de [DE: EŠ: Aus dem Kaunitz-Kolleg nach Mauthausen und so..]
00:21:46 A já sama jsem věděla, že z té naší pražské skupiny byl, eh zahynul jeden náš člen v Mauthausenu.
de [DE: Ich selbst wusste, dass aus unserer Prager Gruppe, äh.. dass eines unserer Mitglieder in Mauthausen umgekommen war.]
00:21:57 Takže když jsem viděla ten nápis na nádraží a svůj stav a pevnost nahoře,
de [DE: Das heißt also, als ich die Aufschrift auf dem Bahnhof sah und meinen Zustand und die Festung da oben,]
00:22:04 tak jsem tehdy myslím moc nevěřila, že to vydržím.
de [DE: da habe ich damals, glaube ich, nicht groß daran geglaubt, dass ich es überstehe.]
00:22:09 No ale řekla jsem si: „Holka, musíš." {dojetí}
de [DE: Aber ich habe mir gesagt: „Mädel, du musst.“ {ergriffen} ]
00:22:14 No a přišly jsme do tábora a ..
de [DE: Na, und wir kamen ins Lager und ..]
00:22:19 No, tam jsme jako obvykle, že jo, stály po pěticích, stály, stály a čekaly.
de [DE: Na, dort mussten wir wie üblich, nicht wahr, in Fünferreihen stehen, wir standen, standen und warteten.]
00:22:27 No a tady mě, to jak nikdy ne, nezapomenu zmínit, velice pomohla ..
de [DE: Na und hier hat mir, das vergesse ich nie zu erwähnen, sehr geholfen ..]
00:22:42 Můžem .. Já se musim teďka utřít, zase trošku ty slzičky.
de [DE: Können wir .. Ich muss mir wieder ein wenig die Tränen abwischen.]
00:22:50 IV: {nesrozumitelný}
de [DE: IV: {unverständlich}]
00:22:54 EŠ: Že jo. No. Ale musim se na to posilnit.
de [DE: EŠ: Nicht wahr. Aber ich muss mich dafür wappnen.]
00:23:01 IV: {nesrozumitelný}
de [DE: IV: {unverständlich}]
00:23:03 EŠ: Ne, ne, dobrý. Já si teď vzpomenu na toho jednoho pána a bude to dobrý.
de [DE: EŠ: Nein, nein, es ist gut. Ich erinnere mich jetzt an diesen einen Mann und dann ist es wieder in Ordnung.]
00:23:11 Přišel ke mně, jak jsme tam tak stály, tak přišel ke mně nějaký vězeň, že jo, v tom pruhovaném obleku.
de [DE: Er kam zu mir, wie wir da so standen, da kam ein Häftling zu mir, nicht wahr, in diesem gestreiften Anzug.]
00:23:20 A oslovil mě německy.
de [DE: Und er sprach mich auf Deutsch an.]
00:23:25 Ptal se mě, odkud jsem, kdo jsem, jak jsem stará, no, prostě navázal kontakt.
de [DE: Er fragte mich, woher ich komme, wer ich bin, wie alt ich bin, na, er hat einfach Kontakt aufgenommen.]
00:23:33 A řekl mně: „No, já jsem Němec.“
de [DE: Und er sagte zu mir: „Na, ich bin Deutscher.“]
00:23:38 Myslím z Hamburku, ale nevím už určitě.
de [DE: Ich glaube, aus Hamburg, aber ich weiß es nicht mehr sicher.]
00:23:41 „A já už sedím 12 let. A když já sedím těch 12 let a vydržel jsem to,
de [DE: "Und ich sitze schon 12 Jahre. Und wenn ich schon 12 Jahre sitze und das überstanden habe,]
00:23:48 tak ty to tu chvíli, těch nejvejš 12 dní vydržíš ještě taky, to musíš vydržet."
de [DE: dann wirst du diese Weile, diese maximal 12 Tage auch überstehen, das musst du überstehen."]
00:23:55 "Když jsem to já vydržel tak dlouho, tak ty už ten konec vydržíš taky.“
de [DE: "Wenn ich es so lang überstanden habe, dann wird du das Ende auch überstehen."]
00:23:59 No, možná, že mně dal kousek chleba, to už si přesně nepamatuju.
de [DE: Na, möglicherweise hat er mir ein Stück Brot gegeben, das weiß ich nicht mehr genau.]
00:24:03 Myslím, že ten chleba v tom okamžiku nebyl tak důležitej jako to, že někdo může vydržet v tomhletom 12 let.
de [DE: Ich denke, das Brot war in diesem Moment nicht so wichtig wie die Tatsache, dass es jemand 12 Jahre in so etwas aushalten kann. ]
00:24:11 IV: Tak to byla asi velká pomoc a nějaká duševní opora.
de [DE: IV: Das war sicher eine große Hilfe und eine moralische Stütze.]
00:24:17 Ale Vy jste byla vážně nemocná, jak to probíhalo?
de [DE: Aber Sie waren ja ernsthaft krank, wie ging das weiter?]
00:24:22 EŠ: No, tak já jsem na tom byla tak, že moje kamarádka z toho transportu se náhodou mezi těmi vězni českými,
de [DE: EŠ: Nun, ich war so schlecht dran, dass meine Freundin aus dem Transport zufällig unter den tschechischen Häftlingen,]
00:24:38 kteří v tom Mauthausenu už byli několik let
de [DE: die schon mehrere Jahre in Mauthausen waren ]
00:24:41 a kteří se teda při tom příjezdu, jakmile nás propustili od těch sprch a pokoušeli se nás tedy někde ubytovat –
de [DE: und die bei der Ankunft, gleich nachdem man uns aus den Duschen gelassen hatten und uns irgendwo unterzubringen versuchte –]
00:24:53 protože v Mauthausenu byly samý muži, to byl mužskej tábor a najednou tam přišly ženy –
de [DE: denn in Mauthausen waren nur Männer, das war ein Männerlager und auf einmal kamen Frauen dorthin –]
00:24:59 tak poznala mezi těmi vězni jednoho svého bývalého komplice, se kterým se znala z Pankráce {tzn. z věznice Praha-Pankrác} z výslechu.
de [DE: da erkannte sie unter diesen Häftlingen einen ihrer ehemaligen Komplizen, den sie vom Verhör in Pankrác {d. h. aus dem Gefängnis Prag-Pankratz} kannte.]
00:25:11 A tomu mě ukázala a řekla, že jsem tedy takhle nemocná, jestli by mně nějak nemohli pomoct.
de [DE: Dem zeigte sie mich und sagte, ich sei krank und ob er mir nicht irgendwie helfen könne. ]
00:25:19 No a příští den ráno nebo ještě ten večer, protože všecko se odehrávalo večer a v noci, tak já už nevím,
de [DE: Na, und am nächsten Morgen oder noch am gleichen Abend, denn das alles spielte sich abends und nachts ab, also ich weiß es nicht mehr,]
00:25:29 ke mně poslal tedy českého kamaráda lékaře a no, ten se na to podíval.
de [DE: schickte er einen tschechischen Freund, einen Arzt, zu mir und der schaute sich das an. ]
00:25:38 A asi mně nic neřek, nevím, ale prostě za další den nebo hned ten den, to si .. Ty časový pojmy, to už nemám prostě v hlavě.
de [DE: Wahrscheinlich hat er nichts zu mir gesagt, ich weiß es nicht, aber am nächsten Tag oder noch am gleichen Tag, das .. Die zeitlichen Sachen habe ich einfach nicht mehr im Kopf.]
00:25:53 Prostě jsem hned, zřejmě co nejrychleji to bylo možný, byla odvedená jedním ruským vězněm.
de [DE: Ich wurde also sofort, wahrscheinlich so schnell es möglich war, von einem russischen Häftling weggebracht.]
00:26:03 Říkali tomu Pfleger, ošetřovatel, který byl zaměstnán tedy kolem toho revíru, Revier byl nemocnice.
de [DE: Sie nannten ihn Pfleger, ein Krankenpfleger, der im Revier beschäftigt war. Das Revier war das Krankenhaus. ]
00:26:12 Tak mě odved do té vězeňské tedy nemocnice k profesoru Podlahovi {Prof. Josef Podlaha, chirurg, pozdější děkan lékařské fakulty Masarykovy univerzity v Brně}.
de [DE: Also brachte er mich ins Häftlings.., also Krankenhaus zu Professor Podlaha {Prof. Josef Podlaha, Chirurg, später Dekan der medizinischen Fakultät der Masaryk-Universität in Brünn}. ]
00:26:23 Profesor Podlaha {smích} mu nejdřív vynadal, protože on mě přived oholenou – my jsme byly tedy celý oholený.
de [DE: Professor Podlaha {lacht} hat zuerst mit ihm geschimpft, weil er mich nicht rasiert hinbrachte – wir waren ja ganz kahlgeschoren.]
00:26:35 Ale mně už nějak dorůstaly trošku ty vlasy, jestli dva, tři centimetry už jsem na té hlavě měla.
de [DE: Aber bei mir waren die Haare schon wieder ein bisschen gewachsen, ich hatte schon wieder zwei, drei Zentimeter auf dem Kopf.]
00:26:42 A on mě voholil tenhleten ošetřovatel jenom půlku hlavy.
de [DE: Und er hatte mir nur die Hälfte des Kopfes rasiert.]
00:26:47 Tam, kde jsem měla ten zánět toho středního ucha, a říkal: „Za pár dní bude konec, ty jsi holka.“
de [DE: Da, wo ich diese Mittelohrentzündung hatte. Er sagte: "In ein paar Tagen ist es vorbei, du bist ein Mädchen."]
00:26:55 Já jsem se naučila v Terezíně mimochodem rusky taky, takže jsem teď s ním mohla mluvit.
de [DE: Ich hatte in Theresienstadt unter anderem auch Russisch gelernt, so konnte ich jetzt ein wenig mit ihm reden.]
00:27:01 Tak říkal: „Jsi holka, přijedeš oholená, tak aspoň na půlce ať máš vlasy.“ {smích}
de [DE: Also er sagte: „Du bist ein Mädchen, bist rasiert, da sollst du wenigstens auf der einen Hälfte Haare haben.“ {lacht} ]
00:27:10 A profesor Podlaha ho vyhodil a řek: „A co bude s tou druhou půlkou?"
de [DE: Und Professor Podlaha warf ihn hinaus und sagte: „Und was passiert mit der anderen Hälfte?"]
00:27:17 "Kdo to bude řezat? To jí musíš oholit celou.“ {smích}
de [DE: "Wer schneidet das? Du musst sie vollständig rasieren.“ {lacht}]
00:27:20 No tak on tak lítostivě, on byl takovej citlivej, mně oholil tu druhou půlku.
de [DE: Na, und so rasierte er mir ganz mitleidig auch noch die andere Hälfte, er war so feinfühlig.]
00:27:27 A říkal: „Co se dá dělat.“
de [DE: Und er sagte: "Was soll man machen."]
00:27:29 No a já jsem se smála a říkala jsem si: „No, tak vlasy nevlasy {smích}, hlavně život."
de [DE: Na, und ich lachte und sagte mir: „Nun, ob mit Haaren oder ohne {lacht}, Hauptsache am Leben.“ ]
00:27:36 A no tak pak už nás profesor Podlaha přijal, byl na mě strašně hodnej.
de [DE: Und dann empfing uns Professor Podlaha. Er war sehr nett zu mir. ]
00:27:44 No, pak, já nevím, jakým způsobem mě uspali ..
de [DE: Na, und dann, ich weiß nicht mehr wie, hat man mir irgendwie eine Narkose gegeben ..]
00:27:49 No, prostě jsem se probudila s obvazem ohromným na hlavě, že jo, celou hlavu ovázanou.
de [DE: Na, auf jeden Fall wachte ich mit einem riesigen Verband auf dem Kopf auf, nicht wahr, den ganzen Kopf hatte ich verbunden.]
00:28:00 Ale s ponožkama na nohou a to snad jenom bejvalej vězeň ví, co to je mít ponožky.
de [DE: Aber mit Strümpfen an den Füßen, und das weiß wahrscheinlich nur ein ehemaliger Häftling, was das bedeutet, Strümpfe zu haben.]
00:28:07 Protože my jsme měly jenom ty dřeváky a nejvejš nějaký onuce.
de [DE: Denn wir hatten nur diese Holzschuhe und höchstens noch ein paar Lappen.]
00:28:11 No a vím, že než jsem teda usnula, takže mně říkal profesor Podlaha:
de [DE: Na, und ich weiß, dass, bevor ich einschlief, Professor Podlaha zu mir sagte:]
00:28:21 „No a teď už bude brzo konec, všecko bude dobrý. Uvidíš, že se zdravá vrátíš.“
de [DE: „Na, und jetzt ist bald alles vorbei, alles wird gut. Du wirst sehen, dass du gesund zurück kommst.“]
00:28:26 No a pak jsem se tedy tak nějak probouzela už na tom revíru, na lůžku.
de [DE: Na, und dann wachte ich dann irgendwie schon wieder auf dem Revier auf, in einem Bett.]
00:28:35 Kolem mě vím, že jsem jenom slyšela holky říkat:
de [DE: Ich weiß, dass ich um mich herum die Mädchen reden hörte:]
00:28:39 „Helejte, vona žije, vona žije.“ Se hrozně divily.
de [DE: „Schaut mal, sie lebt, sie lebt.“ Sie haben sich sehr gewundert. ]
00:28:44 Pak jsem slyšela nějaký detonace a střílení, ale teď jsem nevěděla, jestli blouzním nebo jestli je to pravda.
de [DE: Dann hörte ich irgendwelche Detonationen und Schüsse, und da wusste ich nicht, ob ich phantasierte oder ob es wahr war.]
00:28:53 Ale už to byla pravda, protože v okolí Mauthausenu už se bojovalo.
de [DE: Aber es war wahr, denn rund um Mauthausen wurden schon gekämpft.]
00:28:58 Blížili se Američani a byly tam nějaký boje mezi těmi esesáky a Američany.
de [DE: Die Amerikaner kamen, und es gab Kämpfe zwischen den SS-lern und den Amerikanern. ]
00:29:05 No a pak jednoho dne, bylo to 5. května, přišly děvčata.
de [DE: Nun, und dann eines Tages, das war schon der 5. Mai, kamen die Mädchen zu mir.]
00:29:13 Já jsem ještě byla na tom špatně, ale přišly děvčata a říkaly:
de [DE: Da ging es mir noch schlecht, aber die Mädchen kamen und sagten:]
00:29:17 „Přijel americkej tank. Sice zase hned odjel, ale prostě jsme svobodný."
de [DE: „Ein amerikanischer Panzer war da. Er ist zwar gleich wieder gefahren, aber wir sind frei.“ ]
00:29:24 A to .. Tu zprávu tábora vzali do rukou tedy vězni.
de [DE: Und das, diese Nachricht .. Da übernahmen die Häftlinge das Lager. ]
00:29:29 To tam byla připravená ilegální organizace odbojová.
de [DE: Es stand dort eine illegale Widerstandsorganisation bereit.]
00:29:34 a ta okamžitě tedy nastoupila a začala se starat o chod tábora.
de [DE: Und die übernahm augenblicklich und begann sich um den Lagerbetrieb zu kümmern.]
00:29:41 A já jsem byla z toho, z té vězeňské nemocnice jednoho dne, potom, jak to tam jako běželo, přemístěna do bývalých esesáckých baráků, který přeměnili na nemocnice.
de [DE: Und ich wurde eines Tages aus dem Gefängniskrankenhaus, wie es da üblich war, in die ehemaligen SS-Baracken verlegt, die man zu einem Krankenhaus umfunktioniert hatte.]
00:29:56 No a já jsem po té operaci tedy ležela eh pod dekou, povlečenou, na polštáři, v normální posteli.
de [DE: Na, und nach der Operation lag ich dann äh unter einer Decke, bezogen, auf einem Kissen, in einem normalen Bett.]
00:30:06 IV: Tak to musel bejt skoro ráj asi.
de [DE: IV: Das muss ja fast ein Paradies gewesen sein.]
00:30:08 EŠ: No určitě.
de [DE: EŠ: Aber sicher.]
00:30:11 IV: A jak to probíhalo dál? Předpokládám, že asi byla největší touha se vrátit domů.
de [DE: IV: Und wie ging es dann weiter? Ich nehme mal an, dass es wahrscheinlich Ihr größter Wunsch war, nach Hause zu kommen.]
00:30:17 EŠ: Připravoval se transport domů, měl odjet 19. května.
de [DE: EŠ: Der Transport nach Hause wurde vorbereitet, er sollte am 19. Mai abfahren.]
00:30:23 A můj problém byl, že já jsem ještě nechodila. Já jsem na té posteli ležela.
de [DE: Und mein Problem war, dass ich noch bettlägerig war. Ich lag im Bett.]
00:30:29 Tak jsem honem, a měla chodit nějaká komise, že jo, zdravotní, která vyhlížela, kdo pojede hned tím prvním transportem domů a kdo tam bude muset ještě z nějakých důvodů zdravotních zůstat.
de [DE: So habe ich schnell .. Es sollte eine Gesundheitskommission kommen und auswählen, wer gleich im ersten Transport nach Hause fährt und wer aus gesundheitlichen Gründen noch da bleiben muss.]
00:30:45 Tak jsem honem, ušila jsem si ze staré cíchy esesácké nějaké šaty a zkoušela jsem tedy přejít pokoj.
de [DE: Da habe ich schnell aus einer alten SS-Uniform irgendwelche Kleider genäht und versucht, durch das Zimmer zu laufen.]
00:30:55 No, což se mi podařilo. Naučila jsem se chodit.
de [DE: Na, das ist mir geglückt. Ich habe gelernt zu gehen.]
00:31:00 A když ta komise přišla, tak jsem předvedla, že chodím a byla jsem v prvním transportu domů.
de [DE: Und als die Kommission kam, habe ich gezeigt, dass ich laufen kann, und so kam ich in den ersten Transport nach Hause. ]
00:31:07 Ten transport sestával z několika nákladních aut, který tam hoši zorganizovali a dali do pořádku, a jednoho autobusu.
de [DE: Der Transport bestand aus mehreren Lastwagen, die die Jungs organisiert und in Ordnung gebracht hatten, und einem Bus. ]
00:31:17 Ten autobus byl právě pro takový slabší osoby jako jsem byla já.
de [DE: Dieser Bus war für die Schwächeren gedacht wie eben ich es war.]
00:31:22 Takže jsem jela autobusem a jeli jsme do Budějovic.
de [DE: Also fuhr ich mit dem Bus. Wir fuhren nach Budějovice.]
00:31:25 Cestou jsme chvíli museli zastavit, protože byla s náma jedna maminka, která začala rodit.
de [DE: Auf der Fahrt mussten wir anhalten, denn bei uns war auch eine junge Mutter, bei der die Wehen einsetzten.]
00:31:36 IV: A dopadlo to všechno v pořádku?
de [DE: IV: Und ist alles gut gegangen? ]
00:31:37 EŠ: Dopadlo to všecko dobře, v Budějovicích ji nechali i s děťátkem v porodnici.
de [DE: EŠ: Alles ist gut gegangen, in Budějovice ließen sie sie zusammen mit dem Kind in der Klinik.]
00:31:42 A dodneška ta dneska 60letá paní žije a je moc hezká. {smích}
de [DE: Und diese heute 60-jährige Frau lebt bis heute und ist sehr hübsch. {lacht} ]
00:31:53 IV: A jak jste pokračovali z Budějovic?
de [DE: IV: Und wie sind Sie dann von Budějovice aus weitergefahren?]
00:31:55 EŠ: V Budějovicích jsme přestoupili, po uvítání na náměstí s chlebem a solí a velké slávě.
de [DE: EŠ: In Budějovice sind wir umgestiegen, nach der Begrüßung auf dem Platz mit Brot und Salz und vielen Ehren.]
00:32:05 Jsme přestoupili do zvlášť připraveného vlaku a ten vlak nás dovez až do Prahy.
de [DE: Wir stiegen in einen extra vorbereiteten Zug um und dieser Zug brachte uns bis nach Prag.]
00:32:12 No já jsem jela do Prahy. Jak jeli dál ty mimopražští, to už nevím.
de [DE: Also, ich fuhr bis nach Prag. Wie die Nichtprager weiterfuhren, weiß ich nicht mehr.]
00:32:16 Ale ten vlak nás dovez do Prahy na hlavní nádraží.
de [DE: Aber unser Zug brachte uns nach Prag zum Hauptbahnhof.]
00:32:21 A vím, že jsme jeli přes vršovický nádraží a tam už chodili lidi a vyvolávali jména, jestli někdo nepřijel.
de [DE: Und ich weiß, dass wir über den Bahnhof Vršovice fuhren. Dort liefen schon Leute herum und riefen Namen, ob nicht jemand angekommen ist.]
00:32:30 Protože už zřejmě jezdily ty vlaky a lidi se vraceli, a tak každý hledal své příbuzné.
de [DE: Denn offenbar fuhren die Züge schon wieder und die Leute kehrten zurück, und so suchte jeder seine Verwandten.]
00:32:37 IV: A co jste vlastně dělala, když jste vystoupila na tom hlavním nádraží?
de [DE: IV: Und was haben Sie getan, als Sie auf dem Hauptbahnhof ausgestiegen sind?]
00:32:42 EŠ: Já jsem měla v Praze sestřenici, takže jsem se samozřejmě hned vydala k ní.
de [DE: EŠ: Ich hatte in Prag eine Cousine, und so bin ich natürlich sofort zu ihr gegangen. ]
00:32:50 Bydlela v Karlíně, teď jsem nastoupila do tramvaje.
de [DE: Sie wohnte in Karlín, ich stieg also in die Straßenbahn.]
00:32:54 Zjistila jsem, že nemám peníze, nemám nic.
de [DE: Ich stellte fest, dass ich kein Geld habe, dass ich nichts habe.]
00:32:58 No ale to ještě chodili průvodčí, tak jsem tomu průvodčímu řekla:
de [DE: Aber damals kamen noch Schaffner durch, und so hab' ich zum Schaffner gesagt:]
00:33:04 „Prosím vás, já nic nemám, vracím se z koncentráku, svezte mě.“
de [DE: „Entschuldigen Sie, ich habe nichts, ich komme aus dem Konzentrationslager, nehmen Sie mich mit.“ ]
00:33:10 No tak mě svez, no a dojela jsem do toho Karlína, už večer po desátý, že jo.
de [DE: Und so nahm er mich mit. Ich kam in Karlín an, schon abends nach zehn, nicht wahr. ]
00:33:19 Dům byl zamčenej, zazvonila jsem na domovníka.
de [DE: Das Haus war verschlossen, ich klingelte beim Hausmeister.]
00:33:23 A vím, že se vždycky dávala pětikoruna, tak jsem se zase omluvila, že nemám ani tu pětikorunu,
de [DE: Und ich weiß, dass man immer fünf Kronen hergab, und so habe ich mich entschuldigt, dass ich nicht mal diese fünf Kronen habe, ]
00:33:30 ale že jdu ke slečně Žádkový a že jsem tedy její příbuzná.
de [DE: aber dass ich zu Fräulein Žádková will und dass ich ihre Verwandte bin.]
00:33:36 No, tak on mě k ní opravdu pustil.
de [DE: Na, und er ließ mich dann wirklich zu ihr.]
00:33:38 No a já jsem došla tedy takhle večer pozdě k té své sestřenici, u té jsem potom nějaký čas bydlela.
de [DE: Na, und ich kam also so spät an dem Abend zu meiner Cousine, bei der ich dann eine Weile wohnte.]
00:33:49 No a hlavně jsem se teda musel .. Do bytu rodičů jsem tedy nešla.
de [DE: Na, und vor allem musste ich .. In die Wohnung meiner Eltern bin ich nicht gegangen.]
00:33:56 No, musela jsem se rozhlížet co se sebou počít, abych tak řekla, že jo.
de [DE: Na, ich musste mich umsehen, was ich mit mir anfangen wollte, um es mal so auszudrücken, nicht wahr.]
00:34:04 No tak jsem si vyhledala možnost se dostat na učitelský ústav. Tehdy byly učitelské ústavy 4leté.
de [DE: Na, und ich habe eine Möglichkeit gefunden, aufs Lehrerinstitut zu kommen. Damals dauerten die Lehrerinstitute vier Jahre. ]
00:34:15 No tak jsem si řekla, že je to dobrý, že prostě po těch 4 letech toho učitelského ústavu budu schopná se živit, že jo.
de [DE: Ich sagte mir, das ist gut, da bin ich nach den vier Jahren Lehrerinstitut in der Lage mich zu ernähren, nicht wahr.]
00:34:26 Já jsem musela hledat něco, abych se brzo uživila.
de [DE: Ich musste mir etwas suchen, womit ich mich schnell ernähren konnte.]
00:34:31 Na nějaký dlouhý studium jsem si nemohla pomyslet.
de [DE: An irgendein langes Studium konnte ich keinen Gedanken verschwenden.]
00:34:35 No a tak jsem tam šla, to jsem si vyhledala, oni mně řekli podmínky, za jakých mě přijmou.
de [DE: Also bin ich da hin, das habe ich mir ausgesucht, und sie sagten mir die Bedingungen, unter denen sie mich nehmen.]
00:34:45 Myslím, že mně dali i knihy a materiál, ze kterého bych se mohla učit.
de [DE: Ich glaube, sie gaben mir Bücher und Material, mit dem ich lernen konnte.]
00:34:51 No a že mám v září tedy přijít k přijímací zkoušce.
de [DE: Na, und dass ich im September zur Aufnahmeprüfung kommen sollte.]
00:34:57 No, tak jsem celé léto učila.
de [DE: Und so habe ich den ganzen Sommer lang gelernt.]