File "AGFl_AV.22.0654.mp4"

Actual file name AGFl_AV.22.0654.mp4
Folder name
Sources KZ-Gedenkstätte Flossenbürg
Signatur: AGFl AV.22.0654
File size 196.75 MB
Size 640px × 480px
Preview
MPEG4
Referenced by
Duration 00:31:29
Aspect ratio 4:3

Subtitles for "AGFl_AV.22.0654.mp4"

00:00:01 MA: (???)
de [DE: MA: (???)]
00:00:05 KF: To co Pani na pierwszy raz pytałem?
de [DE: KF: Das, was ich Sie zum ersten Mal gefragt habe?]
00:00:08 MA: (???)
de [DE: MA: (???)]
00:00:12 KF: Dobrze, dobrze.
de [DE: KF: Gut, gut.]
00:00:21 MA: (???)
de [DE: MA: (???)]
00:00:25 IV: Proszę zaczynać, jak Pan właśnie przyjechał do Hersbrucka.
de [DE: IV: Fangen Sie bitte damit an, wie Sie nach Hersbruck gekommen sind.]
00:00:28 KF: Dobrze. Przyjechałem do Hersbrucka we wrześniu 1944 r. z Oświęcimia wraz z całą grupą trzysto.. trzystuosobową oraz z moim bratem.
de [DE: KF: Gut. Ich bin im September 1944 mit meinem Bruder in einer 300-Personen-Gruppe von Auschwitz nach Hersbruck gekommen.]
00:00:56 Przyjechaliśmy wieczorem i zostaliśmy zakwaterowani, jeżeli to można tak nazwać zakwaterowaniem, w we na bloku piątym.
de [DE: Wir kamen abends an und wurden einquartiert, wenn man es so bezeichnen kann, in der Baracke Nummer 5.]
00:01:16 Przy czym byliśmy zaskoczeni, że blok ten nie był przygotowany na przyjęcie nasze, tylko musieliśmy się dopiero sami tam urządzać.
de [DE: Wir waren überrascht, dass diese Baracke auf unsere Ankunft gar nicht vorbereitet war. Wir mussten uns dort erst selbst einrichten.]
00:01:35 Widać było, że obóz w Hersbrucku był w rozbudowie i blok ten był dopiero niedawno postawiony i nie posiadał jeszcze wszystkich urządzeń.
de [DE: Es war auffallend, dass das Lager erst im Aufbau war und diese Baracke erst vor kurzem aufgestellt worden war.Sie war noch nicht komplett ausgestattet.]
00:01:54 Były, były wyłącznie tzw. koje wielopiętrowe i nie posiadały żadnego wyposażenia. Dostaliśmy sienniki oraz wióry wióry drewniane
de [DE: Es gab ausschließlich mehrstöckige Pritschen, die nichts hatten. Wir haben Inlets bekommen, die wir mit Holzspänen füllten.]
00:02:17 do wypełnienia tych sienników celem przygotowania sobie posłania, oraz koce. Po trzydniowej podróży z Oświęcimia byliśmy zmęczeni i głodni i oczekiwaliśmy na otrzymanie jakiegoś jedzenia.
de [DE: Wir füllten sie mit Holzspänen, damit wir etwas zum Schlafen hatten. Es gab auch Decken. Nach drei Tagen Transport aus Auschwitz waren wir müde und hatten Hunger und warteten auf's Essen.]
00:02:46 Powiedziano nam, że otrzymamy to jedzenie i rzeczywiście otrzymaliśmy po jakimś czasie chleb i margarynę.
de [DE: Es wurde uns versichert, dass wir Essen bekommen und tatsächlich erhielten wir kurze Zeit danach Brot und Margarine.]
00:03:02 Ponieważ było już dość szaro i zanim żeśmy to wszystko przygotowali, było ciemno, rozejrzenie się po obozie było dość trudne,
de [DE: Es war bereits ziemlich grau und wir waren mit dem Vorbereiten beschäftigt, es war schon dunkel und unmöglich, sich im Lager umzusehen.]
00:03:13 także pierwsze wrażenie było takie bardzo powierzchowne i niewiele mówiące.
de [DE: Der erste Eindruck war sehr oberflächlich und nicht vielsagend.]
00:03:22 Blok nasz był wydzielony z całego obozu i widać było, że zostaniemy tutaj przez jakiś czas w formie kwarantanny i ustaleni na tym, w tym miejscu.
de [DE: Unsere Baracke war im Lager etwas isoliert und wir konnten sehen, dass wir hier eine gewisse Zeit in Quarantäne und an diesem Ort bleiben würden.]
00:03:43 Tak właściwie wyglądało pierwsze nasze spotkanie z Hersbruckiem. Czy.. Co dalej się działo... No oczywiście musieliśmy przespać tą pierwszą noc.
de [DE: So sah das erste Zusammentreffen mit Hersbruck aus. Was war weiter... Wir mussten natürlich die erste Nacht schlafen.]
00:04:02 I następnego dnia normalna pobudka rano tak jak zwykle w obozie rano gdzieś koło godz. 5.00., zwykle krzyk „Aufstehen!” i ubrać się i yyy wstać na apel.
de [DE: Am nächsten Tag gab es für das Lager das ganz übliche Wecken, etwa um 5.00 Uhr morgens mit dem Ruf: "Aufstehen"! Wir mussten uns anziehen und zum Appell antreten.]
00:04:27 Przepraszam, mam pytanie takie: czy Pani będzie tłumaczyła, to co ja będę mówił i też z pewnymi fragmentami czy też całymi jakimiś zdaniami. Ja nie wiem jak tu.. jak tu..
de [DE: Entschuldigung, ich habe eine Frage: Übersetzen Sie das Gesagte in Abschnitten oder in Sätzen? Ich weiß nicht, wie ich hier...]
00:04:42 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:05:50 IV: Pyta się, czy była jakaś procedura przyjmowania, kwaterowania więźniów, na przykład kwarantanna, czy było golenie, czy było mycie, czy to było właśnie.
de [DE: IV: Er fragt, wie die Aufnahmeprozedur war, die Einquartierung, die Quarantäne. Gab es eine Rasur, gab es Duschen? Wie war das?]
00:06:03 Czy byli więźniowie gromadzeni właśnie w łaźni? Czy mógłby Pan o tym opowiedzieć?
de [DE: Wurden die Häftlinge im Häftlingsbad versammelt? Könnten Sie darüber etwas erzählen?]
00:06:09 KF: Ponieważ myśmy przyjechali z Oświęcimia, tam byliśmy praktycznie rzecz biorąc już całkowicie przygotowani do życia w obozie, więc już..
de [DE: KF: Wir sind aus Auschwitz gekommen. Dort wurden wir praktisch auf das Lagerleben vorbereitet.]
00:06:23 A ponieważ byliśmy w Oświęcimiu zaledwie jeden miesiąc, to potraktowano nas, że te wszystkie cała ta obrucja i w postaci mycia i przygotowania była załatwiona w obozie w Auschwitzu.
de [DE: Wir waren in Auschwitz einen Monat lang und deswegen wurde angenommen, dass die Vorbereitungsprozedur mit dem Waschen bereits dort dürchgeführt worden war.]
00:06:42 Jedyną rzeczą, która w Hersbrucku nas spotkała to zmiana zmiana numerów z oświęcimskich na obozowe w Hersbrucku.
de [DE: Das Einzige, was uns dann in Hersbruck begegnete, war die Änderung der Häftlingsnummern aus Auschwitz in die Hersbrucker Nummern.]
00:06:57 Jeszcze wówczas, będąc na początku w Hersbrucku, nie wiedzieliśmy, ja ja jakie numery i do jakiego obozu macierzystego Hersbruck należał.
de [DE: Als wir in Hersbruck angekommen sind, wussten wir noch nicht, welche Nummern wir kriegen würden und zu welchem Hauptlager Hersbruck gehörte.]
00:07:11 Otrzy.. Ja otrzymałem osobiście numer 24451 i później dowiedzieliśmy się, że to są to są numery obozu koncentracyjnego głównego obozu koncentracyjnego we Flossenbürgu.
de [DE: Ich persönlich bekam die Nummer 24451 zugeteilt und später erfuhren wir, dass es Häftlingsnummern aus dem KZ Hauptlager Flossenbürg waren.]
00:07:32 Tu pragnę zaznaczyć, że przybyłem tam do tego obozu wraz z moim bratem, który również w ten sam sposób dostał takie same takie same wyposażenie i też musiał musiał uzyskać nowy numer.
de [DE: Hier möchte ich unterstreichen, dass ich in dieses Lager mit meinem Bruder gekommen bin, der genauso wie ich hier ausgestattet wurde und eine neue Nummer bekam.]
00:07:57 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:09:06 IV: On się pyta, jak to właśnie się stało, że.. Pan.. czy wiedział Pan, jak przyjechał Pan do obozu w Oświęcimiu, czy Pan wiedział, że to jest obóz zagłady? Czy Pan wiedział, co w tym obozie się odbywa? Czy Pan wiedział, że do jakiego obozu Pana dalej wyślą i z jakiego powodu. czy Pan wiedział, gdzie te obóz się znajduje.
de [DE: IV: Wie ist es passiert.. Wussten Sie, als Sie im KZ Auschwitz ankamen, dass es ein Vernichtungslager ist? Wussten Sie, was in diesem Lager vor sich geht?]
00:09:34 KF: Myśmy zostali wywiezieni z Warszawy w czasie Powstania Warszawskiego. Do obozu w Oświęcimiu wywiezieni zostaliśmy nieświadomie, nie wiedzieliśmy, że wyjeżdżamy do obozu koncentracyjnego.
de [DE: KF: Wir wurden von Warschau während des Warschauer Aufstandes deportiert. Nach Auschwitz kamen wir, ohne es zu wissen. Wir wussten nicht, dass wir ins KZ kommen.]
00:09:55 Mówiono nam, że jedziemy na roboty do jakiegoś innego miasta, natomiast nie powiedziano nam, że wyjeżdżamy do obozu koncentracyjnego.
de [DE: Es wurde uns gesagt, dass wir zur Arbeit in eine andere Stadt kommen würden. Es wurde uns nicht gesagt, dass wir ins KZ kommen.]
00:10:09 W obozie w Oświęcimiu oczywiście dowiedzieliśmy się wszystkiego o obozie koncentracyjnym. O obozie w Oświęcimiu dowiedzieiśmy.. wiedzieliśmy już wcześniej, co to jest za obóz.
de [DE: In Auschwitz haben wir natürlich alles über ein Konzentrationslager erfahren. Über Auschwitz wussten wir bereits früher Bescheid. Wir wussten, was das für ein Lager ist.]
00:10:22 Ponieważ nie było tajemnicą w Polsce, że są obozy koncentracyjne w Niemczech, i znany był obóz koncentracyjny w Oświęcimiu
de [DE: Es war kein Geheimnis in Polen, dass es in Deutschland Konzentrationslager gibt... Und das KZ Auschwitz war bekannt.]
00:10:34 jako ciężki obóz dla wszystkich tych, którzy byli byli traktowani jako jako przeciwnicy niemieccy, jako właściwie no przestępcy.
de [DE: Auchwitz war bekannt als schweres Lager für alle, die gegen die Deutschen waren, also sozusagen Verbrecher.]
00:10:53 Także o obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu wiedzieliśmy wszystko. Stąd w momencie, kiedy kiedy dowiedzieliśmy się, że z Oświęcimia zostajemy wywiezie.. zostajemy przetransportowani do innego obozu,
de [DE: Wir wussten alles über das KZ Auschwitz. Und als wir erfuhren, dass wir von Auschwitz in ein anderes Lager deportiert werden,]
00:11:09 to byliśmy zadowoleni, ponieważ zdawaliśmy sobie z tego sprawę, że być może w obozie koncentracyjnym w Oświęcimiu,
de [DE: waren wir zufrieden, weil uns bewusst war, dass es im Konzentrationslager Auschwitz]
00:11:17 ponieważ kominy bez przerwy dymiły, a w momencie w momencie przyjmowania nas w Oświęcimiu przeprowadzali nas właśnie koło tych słynnych dołów krematoryjnych,
de [DE: aus den Kaminen ständig geraucht hat.. Als wir angekommen sind, wurden wir an den berüchtigten Krematorium-Gräben vorbeigeführt.]
00:11:34 gdzie gdzie palone były zwłoki bezpośrednio nie w piecach, tylko na takich hałdach, hałdach, yyy z hałdach,
de [DE: Dort wurden die Leichen direkt verbrannt, nicht in den Öfen, sondern auf Halden.. auf Halden.]
00:11:48 w których paliło się paliły się zwłoki, stąd byliśmy przestraszeni i zadowoleni, że wyjeżdżamy z obozu koncentracyjnego z Oświęcimia do innego obozu.
de [DE: Auf diesen Halden wurden Leichen verbrannt und wir waren erschocken und glücklich zugleich, dass wir dieses KZ in Auschwitz verlassen und in ein anderes Lager kommen.]
00:12:01 Proszę przetłumaczyć może, bo bo to będzie za długo, jeżeli będę bez ciągnął bez...
de [DE: Übersetzen Sie bitte, sonst wird es zu lang, wenn ich fortsetzen werde.]
00:12:06 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:13:17 KF: Po przybyciu do Hersbrucka można było od razu się zorientować, że że obóz w Hersbrucku nie był obozem zagłady, nie był obozem, w którym były komory gazowe tak jak w Oświęcimiu.
de [DE: KF: Nach der Ankunft in Hersbruck ist uns sofort aufgefallen, dass es kein Vernichtungslager war. Es war kein KZ mit Gaskammern wie in Auschwitz.]
00:13:36 I stąd była ta różnica między jednym a drugim obozem. To sprzyjało naszym naszym nadziejom, że być może w tym obozie łatwiej będzie przeżyć mimo pracy jak w Oświęcimiu.
de [DE: Das macht den Unterschied zwischen beiden Lagern. Es hat unsere Hoffnungen begünstigt, dass wir in diesem Lager vielleicht größere Überlebenschancen haben als in Auschwitz.]
00:13:59 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:14:16 KF: Na początku przetrzymano nas kilka dni w formie takiej jakiejś wstępnej kwarantanny, a później wszyst.. każdego z nas więźniów prze przydzielono do określonych prac.
de [DE: KF: Am Anfang wurden wir einer Art Zugangsquarantäne unterzogen. Später wurden alle Häftlinge bestimmten Arbeitskommandos zugewiesen.]
00:14:40 Na początku ja zostałem przydzielony do do wykonywania prac przy budowie rurociągów, instalacji wodnych na terenie obozu. I przez kilka dni pracowałem przy tego rodzaju pracach.
de [DE: Ich war zuerst dem Wasserleitungsbau-Kommando zugeteilt. Wir verlegten Wasserleitungen auf dem Lagergelände. Ich arbeitete dort einige Tage.]
00:15:06 IV: Pan przed chwileczką powiedział, że to była wstępna kwarantanna. Na czym to polegało?
de [DE: IV: Sie haben gerade gesagt, dass es eine Art Eingangsquarantäne war. Wie sah das aus?]
00:15:14 KF: Po prostu ście.. przetrzymano nas w na blokach. Obowiązywały nas wyłącznie tylko yy apel wieczorny i poranny i na tym się kończyło. I to był tylko kilka dni taki takiego pobytu na początku.
de [DE: KF: Wir wurden in den Baracken gehalten. Wir mussten lediglich zum Morgen- und Abendappell antreten. Das war alles. Es dauerte ein paar Tage nach der Ankunft.]
00:15:37 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:16:07 KF: Następną pracą, bo to nie były stale przydzielone prace, następną pracą to były to była praca przy takim.. na takim terenie,
de [DE: KF: Der nächste Einsatz war..., denn es gab keine festen Zuteilungen. Die nächste Arbeit war auf einem Gelände..]
00:16:22 gdzie przygotowany był teren pod budowę pod budowę torów kolejowych, za.. które miały prowadzić do... pociąg do zaopatrzenia Stollenbau, które było w budowie tam na terenie Hersbrucka.
de [DE: Das Gelände wurde für die Legung der Eisenbahnlinie vorbereitet. Die Züge auf diesen Eisenbahngleisen sollten den Stollenbau in Hersbruck mit Material versorgen.]
00:16:48 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:17:02 KF: To była bardzo ciężka praca i było to bardzo komando bardzo yy trudne, tam ludzie bardzo krótko pracowali i bardzo szybko się wykańczali,
de [DE: KF: Es war eine sehr schwere Arbeit und ein anstrengendes Kommando. Dort haben die Häftlinge nur sehr kurz gearbeitet und sind schnell gestorben.]
00:17:17 ponieważ była był to teren bardzo bagnisty i bardzo gliniasty właściwie i bagnisty i stąd były to bardzo trudne, ciężkie prace ziemne.
de [DE: Es war ein sehr lehmiges Sumpfgebiet und die Erdarbeiten dort waren sehr schwer.]
00:17:31 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:18:04 KF: Muszę powiedzieć, że przy tej pracy ja byłem osobiście bardzo załamany, bo wydawało mi się, że dłuższy pobyt na tym komandzie, po prostu nie przetrzymam dłużej pracy na tym komandzie.
de [DE: KF: Ich muss sagen: Persönlich war ich bei diesem Einsatz sehr niedergeschlagen. Ich dachte, dass ich in diesem Kommando nicht lange überleben würde.]
00:18:24 Stąd próbowałem zabiegać o to, żeby z tego komanda się w jakiś sposób wydobyć, co mi się po dwóch, czy trzech dniach udało.
de [DE: Aus diesem Grund versuchte ich, dieses Kommando zu verlassen, was mir nach zwei oder drei Tagen gelang.]
00:18:36 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:18:55 KF: Ponieważ znałem niemiecki, nie tak dobrze, ale w każdym razie na tyle, że mogłem się porozumiewać dość swobodnie,
de [DE: KF: Ich konnte Deutsch. Zwar nicht so gut, aber auf jeden Fall so, dass ich mich flüssig unterhalten konnte.]
00:19:08 udało mi się nawiązać kontakt z elektrykami pracującymi na Stollenbau, i dzięki tym kontaktom udało mi się tam zatrudnić jako elektryk.
de [DE: Mir gelang die Kontaktaufnahme mit den Elektrikern, die beim Stollenbau arbeiteten. Dank dieser Kontakte wurde ich als Elektriker eingesetzt.]
00:19:25 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:19:48 KF: Lepiej, tak. Dobrze.
de [DE: KF: Besser? Gut.]
00:19:53 Praca u elektryków polegała na tym, że praco.. elektrycy, którzy tam byli zatrudnieni przy przy tych pracach, musieli zapewnić w tej instalacje i zaopatrzenie w energię elektryczną w poszczególnych sztolach.
de [DE: Die Arbeit bei den Elektrikern beruhte darauf, dass die dort eingesetzten Elektriker die Energieversorgung in den Stollen sicherstellen mussten.]
00:20:26 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:20:38 KF: Ja byłem przygotowany do tego rodzaju prac, ponieważ w Polsce ukończyłem szkołę techniczną i tego rodzaju praca, tego rodzaju zawód był mi znany.
de [DE: KF: Ich war auf solche Arbeitseinsätze vorbereitet, den ich hatte in Polen eine Technische Schule abgeschlossen, so dass mir diese Arbeit und der Beruf bekannt waren.]
00:20:55 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:21:12 KF: Qualifiziert.
de [DE: KF: Qualifiziert.]
00:21:29 IV: Pyta się, czy Pan wiedział, co się robi w tych sztolniach, do czego one służyły, jakie prace wykonywali inni więźniowie?
de [DE: IV: Wussten Sie, was man in den Stollen gemacht hat? Wozu haben die Arbeiten gedient und welche Arbeiten verrichteten die Häflinge?]
00:21:39 KF: Do czego będą przeznaczone te sztole, to niestety więźniowie, większość więźniów nie wiedziało.
de [DE: KF: Die Mehrheit der Häftlinge wusste nicht, wozu die Stollen dienen sollten.]
00:21:50 Ja też nie wiedziałem, do czego będą służyć. Dowiedziałem się o przeznaczeniu tych sztol..sztoli już po wojnie.
de [DE: Ich habe es auch nicht gewusst, wofür sie bestimmt waren. Ich habe über diese Stollen erst nach dem Krieg erfahren.]
00:22:00 Natomiast było.. wiedzieliśmy, że będą one służyć do instalacji jakichś maszyn, do produkcji jakiejś jakiejś wojennej produkcji. To wiedzieliśmy.
de [DE: Wir wussten allerdings, dass sie für die Installation von Maschinen bestimmt waren, für die Kriegsproduktion. Das wussten wir.]
00:22:20 Natomiast że będą to będzie to fabryka silników, tego nie wiedzieliśmy. Na czym polegała praca innych ludzi?
de [DE: Wir wussten aber nicht, dass es eine Motorenfabrik wird. Das war uns nicht bekannt. Worauf beruhte die Arbeit der anderen Häftlinge?]
00:22:34 W samych sztol.. w samych sztolach, to polegała, jeśli chodzi o więźniów, polegała wyłącznie w pracach pomocniczych. Mianowicie w takich, że obsługiwali kolejki wywożące urobek ze sztoli.
de [DE: Wenn es um die Stollen geht, beruhte die Häftlingsarbeit auf der Aushilfe. Die Häftlinge bedienten die Loren, die den Aushub aus den Stollen wegschafften.]
00:22:54 Natomiast jeśli chodzi o prace te na samym przodku tzw., a więc te górnicze, podstawowe, ponieważ tam, przypuszczam, dlatego nie byli dopuszczani więźniowie,
de [DE: Wenn es um die Bergarbeiten geht, also um die Arbeiten vorne, dann vermute ich, dass die Häflinge dort nicht arbeiten durften,]
00:23:07 bo mieli do czynienia z materiałem wybuchowym, pracowali Niemcy, górnicy, zatrudnieni jako robotnicy cywilni.
de [DE: denn dort wurde Sprengstoff eingesetzt. Dort arbeiteten deutsche Bergbauer, Zivilarbeiter.]
00:23:23 Jeśli chodzi o pozostałych więźniów obozu koncentracyjnego Hersbruck, to większość więźniów pracowała na zewnątrz sztoli
de [DE: Die Mehrheit der Häftlinge im KZ Hersbruck arbeitete außerhalb der Stollen. ]
00:23:36 w pracach polegających na dowozie materiałów i urządzeń. Tego rodzaju prace były bardzo ciężkie i bardzo trudne.
de [DE: Sie brachten das Material und die Geräte. Diese Arbeiten waren sehr schwer und anstrengend.]
00:23:48 I stąd ten mój początkowy zabieg, żeby znaleźć się w takiej grupie ludzi, którzy po pierwsze pracowali wewnątrz sztoli, bo tam było zawsze trochę cieplej,
de [DE: Aus diesem Grund versuchte ich von Anfang an in einer Gruppe zu arbeiten, die im Stollen arbeitete, denn da war es immer etwas wärmer.]
00:24:01 a druga sprawa to to, że to była jednak praca wymagająca no pewnych kwalifikacji, a co za tym idzie, trochę inaczej traktowana przez nadzór techniczny budowy.
de [DE: Zum Zweiten: Diese Arbeit erforderte bestimmte Qualifikationen. Das bedeutete, dass sie einen anderen Stellenwert bei der technischen Aufsicht hatte.]
00:24:18 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:25:07 KF: Jeśli chodzi o wypadki, bo to może interesować Państwa, to na terenie Stoll.. Stollenbau wypadków było stosunkowo mało,
de [DE: KF: Wenn es um Unfälle geht, das könnte Sie nämlich interessieren.. Beim Stollenbau gab es relativ wenige Unfälle.]
00:25:29 jeśli chodzi o prace wewnątrz sztolni, były różnego rodzaju urazy, spowodowane spowodowane nieostrożnością obsługujących maszyny,
de [DE: Im Stollen direkt gab es unterschiedliche Verletzungen, die auf die Unachtsamkeit der Bedienenden zurückzuführen war.]
00:25:45 takich jak wagoniki, które powodowały to, że przy nieostrożnym obchodzeniu się najecha.. wagoniki najeżdżały na ludzi pracujących tam i co za tym ra.. bywa, bywały ur urazy.
de [DE: Es passierte zum Beispiel, dass die Loren auf die arbeitenden Häftlinge auffuhren, so dass verschiedene Verletzungen verursacht wurden.]
00:26:04 Natomiast na tyle na ile ja się orientuję, to na przy pracach zewnętrznych, przy transporcie różnego rodzaju elementów potrzebnych do budowy,
de [DE: Soviel ich weiß, gab es bei den Arbeiten außerhalb des Stollens, beim Transport von Baumaterial]
00:26:16 były duże..dużo wypadków było śmiertelnych, spowodowanych upadkami, ponieważ to wszystko odbywało się w górach,
de [DE: viele tödlichen Unfälle. Es war ein hügeliges Gelände und viele Häftlinge stürzten und fielen um.]
00:26:26 a więc były sto.. były upadki wraz z ciężkimi materiałami, które zazwyczaj przenosili na ręcznie, bo nie wszystko było możliwe do przenoszenia przy pomocy maszyn i urządzeń.
de [DE: Es waren Stürze mit schwerem Material, das üblicherweise mit den Händen getragen wurde. Man konnte nicht alles mit Maschinen und Geräten bewegen.]
00:26:45 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:27:29 IV: Ponieważ więźniowie byli tak słabi, że się przewracali?
de [DE: IV: Die Häftlinge waren so schwach und fielen um?]
00:27:33 KF: Tak. Tak. Dużo ludzi nie przetrzymywało warunków obozowych, na skutek zarówno złego pożywienia jak również chorób szerzących się w obozie.
de [DE: KF: Ja. Viele hielten die Lagerbedinungen nicht aus, wegen der schlechten Ernährung sowie wegen den weit verbreiteten Krankheiten im Lager.]
00:27:56 Takim przypadkiem mogę mogę może być mój brat, który nie przetrzymał właśnie obozu w Hersbrucku, bo większość dużo właściwie więźniów za za zachorowało na tzw. biegunkę.
de [DE: Als Beispiel kann ich meinen Bruder anführen. Er überlebte das KZ in Hersbruck nicht, weil er wie die Mehrheit der Häftlinge an Durchfall erkrankte.]
00:28:17 I biegunka w obozie koncentracyjnym była praktycznie niemożliwa do wyleczenia. I mój brat niestety nie przetrzymał i zmarł właściwie jako chory w czasie transportu do Flossenbürga.
de [DE: Durchfall im KZ war praktisch nicht zu heilen. Mein Bruder erkrankte auch daran und starb auf dem Transport nach Flossenbürg.]
00:28:41 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
00:29:20 IV: Jego interesuje teraz, żeby Pan jeszcze opowiedział bardziej od tego, jak Pan właśnie trafił tu, przyjechał najpierw do Oświęcimia. Czy Panowie się razem trzymali? Jakie były właśnie stosunki?
de [DE: IV: Er interessiert sich noch.. Erzählen Sie bitte, wie Sie hierher kamen, zuerst nach Auschwitz. Waren Sie und Ihr Bruder immer zusammen? Wie waren die Verhältnisse?]
00:29:36 KF: Więc przyjechaliśmy razem z bratem z Powstania Warszawskiego, jak powiedziałem na początku, nieświadomi, że przyjeżdżamy do obozu koncentracyjnego.
de [DE: KF: Wie ich schon am Anfang sagte: Wir wurden vom Warschauer Aufstand unwissentlich in ein Konzentrationslager deportiert.]
00:29:52 I trzymaliśmy się zawsze razem, stąd nasz wyjazd z Oświęcimia do Hersbrucka. W Hersbrucku ja dostałem inne zaj.. inną pracę, natomiast mój brat również inną pracę,
de [DE: Wir waren immer zusammen, auch auf dem Transport von Auschwitz nach Hersbruck. In Hersbruck wurde ich zu einem Einsatz eingeteilt, mein Bruder zu einem anderen.]
00:30:11 Ale to ni.. i tak nie zmienia faktu, że że on zatrudnił się jako tokarz, to nie przetrzymał nie na skutek ciężkiej pracy czy jakichś urazów, a właśnie na skutek zachorowania na biegunkę.
de [DE: Es ändert aber nichts an der Tatsache, dass er als Schlosser arbeitete. Nicht die schwere Arbeit führte bei ihm zum Tod sondern der Druchfall.]
00:30:33 IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}
de [DE: IV: {Übersetzung und Rücksprache mit MA}]
Show files Subtitles